Ay Tutulması Fotoğrafı Nasıl Çekilir

Bu makaleyi yazmak için bir ay tutulmasını özellikle beklemiştim, çünkü deneyimimi belgelemek ve bu ender, etkileyici anın fotoğrafını çekerken karşılaştığım zorluklar hakkında bilgi vermek istemiştim. Bu çekim benim bir ay tutulmasını fotoğraflamak için yaptığım ilk deneme değildi – 2008 yılında bir kez denemiştim fakat hava yeterince elverişli olmadığı için çok iyi fotoğraflar çekememiştim, ancak tutulmanın başlangıç, tam tutulma ve bitiş dönemlerine ait fotoğraflar çekebilmeyi başarmıştım. Gelecek ay tutulması bu sene yaz aylarında gerçekleşecek ve eğer en son tutulmayı kaçırdıysanız, ay kan kırmızısı bir renk aldığında dışarıda bulunun ve bu etkileyici anın fotoğraflarını çekin.

NIKON D3S + 200-400mm f/4 @ 550mm, ISO 6400, 16/10, f/6.3, (c) Nasim Mansurov

1) Ay Fotoğrafçılığının Temelleri

Aşağıdaki bilgileri okumadan önce "Ay Fotoğrafı Nasıl Çekilir" adlı makaleyi okumanızı öneririm, bu makalede Ay fotoğrafını nasıl çekeceğinize dair birçok bilgiyi (ve kamera ayarlarını) bulabilirsiniz. Çekimlerinizi Ay'ın Güneş tarafından kısmî olarak aydınlatıldığı başlangıç ve bitiş evrelerinde yapmanız gerekecektir.

2) Tutulmayı Fotoğraflamak

Karar vermeniz gereken konulardan birisi, tutulmanın başlangıcını mı yoksa Ay'ın turuncu/kırmı bir renk aldığı orta noktasını (bütünlük dönemi) mı çekeceğinizdir. Ben, bütün sürecin; tutulmanın başlangıcındaki parçalı tutulmanın, ardından tam tutulmanın, ardından tutulmanın sonuna doğru yeniden parçalı tutulmanın ve son olarak da Ay'ın dolunay haline gelişinin fotoğraflarını çekmenizi öneririm. Bu şekilde bütün sürecin fotoğrafını çekmenin iyi yönü bu fotoğrafları daha sonra aşağıdaki şekilde birleştirebilme imkanına sahip olmanızdır.

(c) Nasim Mansurov

Süreç sırasında sabırlı olmalısınız – ben bu çekimi yaparken tutulmanın başlangıcı ve bitişi arasında yaklaşık dört saatlik bir süre geçirdim. Yaşadığım yer gece çok soğuktu (sıfırın altındaydı) ve kalın giysiler giymiş olmama rağmen bir süre sonra eve geri dönüp daha da kalın giysiler giymem gerekti. Neyseki, evimin çevresinde çekim için uygun koşullar vardı ve ben daha uzak bir yere sürmek zorunda kalmamıştım. Havada pek az ışık kirliliği vardı ve bunun dahi fotoğraflarıma pek etki ettiğini hissetmedim, bu gibi bir durumda siz de yaşadığınız yerde çekimlerinizi yapabilirsiniz.

Herhangi bir nedenle bütün tutulma süresince fotoğraf çekme imkanınız yoksa, en azından tam tutulmanın gerçekleştiği ve Ay'ın turuncu/kırmızı bir renk aldığı anda çekim yapmaya çalışın.

3) Kamera Ekipmanları ve Lensler

Ay tutulması fotoğrafı çekimi söz konusu olduğunda kullanacağınız ekipmanlar büyük rol oynamaktadır. "Ay tutulması fotoğrafı çekmek" çok önemli bir nedenden dolayı "Ay fotoğrafı çekmek" ile aynı değildir – ışığın azlığı. Ay'ı, Güneş tarafından aydınlatılmış bir halde çekerken, Ay doğal olarak parlak olacaktır, bu nedenle grenler (noise) konusunda endişeye düşmeden düşük ISO ve yüksek perde hızları kullanabilirsiniz. Bir Ay tutulması fotoğrafı çekmek daha zordur, çünkü Ay, Dünya'nın gölgesine girdiğinde çok daha karanlık bir hal alacaktır. Özellikle 300mm'den daha uzun bir lens kullanıyorsanız sadece perde hızını (enstantane) düşürmekle kalmayacak, aynı zamanda ISO'yu da daha yüksek bir seviyeye çekmek zorunda kalacaksınız. İyi bir DSLR sahibi olmak yüksek ISO seviyesinde grenlerle mücadele etme konusunda size avantaj sağlayacaktır.

Lenslerden bahsetmek gerekirse, daha uzun lensler kullanmanız Ay yüzeyinde daha büyük bir büyütme oranı verecek ve daha iyi detaylar çekebilmenizi sağlayacaktır. Öyleyse, Ay'ı ön plandaki bir nesne ile birlikte çekmeyecekseniz, sahip olduğunuz en uzun lensi kullanın. Ancak, uzun lens kullanımı Ay fotoğrafçılığında bir problemi de beraberi de getirmektedir – Ay çok hızlı bir şekilde hareket ettiği için hızlı bir perde hızı kullanarak bulanıklıktan kaçınmanız gerekecektir (aşağıda açıklayacağım).

4) Kamera Ayarları

Parlak bir Ay fotoğrafı çekiyorsanız iyi bir fotoğraf elde etmek için 1/125 - 1/250 saniyelik bir perde hızı, f/11 gibi bir diyafram açıklığı ve ISO 100-200 gibi bir sensör hassasiyeti kullanmanız gerekir. Tutulma başladığında Ay'ın parlak kısımlarını fotoğraflamak için yeterli olacaktır ancak Ay'ın karanlık kısımları görünmez olacaktır. Aynı zamanda pozlamayı karanlık bölgeye göre ayarlarsanız Ay'ın parlak bölümlerinde aşırı pozlamalar meydana gelecektir. (örnekteki gibi)

NIKON D3S + 200-400mm f/4 @ 550mm, ISO 400, 6/10, f/6.3, (c) Nasim Mansurov

Parlak ve karanlık bölgeler arasındaki pozlama farklılığının 8 duraklık olduğunu hesapladım! Bu ne anlama geliyor? Eğer Ay'ın parlak kısımlarını iyi bir şekilde 1/250 saniye, ISO 200 ile çektiyseniz, ISO 200 kullanarak Ay'ın Dünya'nın gölgesinde kalan karanlık kısımlarını 1 saniyede çekmek zorundasınız (1/125, 1/60, 1/30, 1/15, 1/8, 1/5, 1/2, 1)!

İşte burası, odak uzaklığınızın en önemli düşmanınız olduğu kısım. Uzun lensler iki önemli problem hakkında ciddi bir şekilde düşünmenizi gerektirmektedir – perde hızı ve kamera sarsıntısı. Uzun bir lens (yukarıdaki örnekte 300mm) kadrajınıza göre Ay'ı oldukça büyütecek ve aynı zamanda kadrajınız içinde Ay'ın çok hızlı bir şekilde ilerlemesine neden olacaktır. Düşük bir perde hızı kullanmak kabul edilemez, çünkü Ay'ın hatları bulanık görünecektir. Yukarıdaki örnekte perde hızını 1/15'e artırdım ve ISO 3200 ile çekim yapmak zorunda kaldım, bu da, özellikle bir DX kamera (crop sensör) ile çekim yaptığımda oldukça çok miktarda grene neden olmuştu. Peki, perde hızını nasıl seçmeliydim? Bu, lensinizin odak uzaklığına bağlıdır. Eğer Nikon 70-300mm VR gibi bir lensin takılı olduğu bir DX gövde ile (crop sensör) ve 300mm odak uzaklığı ile çekim yapıyorsanız 2 saniyeden daha hızlı bir perde hızı kullanmalısınız. Daha uzun bir lens kullanıyorsanız, bulanık olmayan bir Ay görüntüsü için çok daha hızlı bir perde hızı kullanmanız gerekecektir. Ben 560mm (Nikon 200-400mm @400mm +1.4x TC) ve full frame bir kamera (Nikon D3s) çekim yapıyordum ve fotoğrafın benim için bulanıklaşması için limitin 1/2 saniye olduğunu fark ettim.

2 saniyelik bir yaptığım bir deneme çekimi ile Ay'ın ne kadar bulanık çıktığına bir bakın:

NIKON D3S + 200-400mm f/4 @ 550mm, ISO 200, 2/1, f/8.0, (c) Nasim Mansurov

Ben, çekimim sırasında bir üçayak (tripod), bir uzaktan kumanda ve ayna açıldıktan 1 saniye sonra devreye giren ayna-kilitleme  (Mirror-Lock-Up) özelliğini  kullandım. Kamera sarsıntısı hakkında bir şeyler söyleyeyim. 300mm üzerinde bir odak uzaklığı ile çekim yapıyorsanız son derece sabit bir düzenek kurduğunuzdan emin olmalısınız. Sadece kameranızı üçayağa sabitlemiş olmanız yetmez, aynı zamanda deklanşöre basarak kameranızın sarsılmasına da neden olmamalısınız. Bir uzaktan kumanda ve DSLR'nizde mevcutsa, "Ayna Kilitleme (Mirror-Lock-Up)" özelliğini kullanın – bu kamera sarsıntısını en aza indirecektir. Ve önemli bir not, kamerayı bir üçayağa bağladığınızda IS/VR özelliklerini kapatın.

En büyük zorluğu, yarım aydınlanmış ya da çeyrek aydınlanmış Ay'ı çekerken yaşamadım – asıl zorluk tam tutulma anında, Ay, Dünya'nın gölgesi altında kaldığında yaşanmaktaydı. Ayın parlaklık durumuna bağlı olarak pozlamayı düzgün bir şekilde ayarlamalısınız. Diyaframı f/5.6 - f/8 arasında, perde hızını 1/2 saniye ve üzerinde tutarken ISO'yu bazen 1600'e, bazen de  3200'e kadar yükselttim, bu nedenle fotoğraflarımda gren miktarında artma meydana gelmişti ancak fotoğraflarım bulanık çıkmamıştı.

5) Odaklama Ayarı ve Keskinlik (Netlik)

Hangi lensi kullanıyor olursanız olun, Ay üzerinde başarılı bir odaklama yapmanız oldukça önemlidir. Bazılarının bu konuda "sonsuza" odaklamayı tavsiye ettiğini biliyorum, fakat günümüzdeki çoğu lens, "sonsuzun ardına" odaklayabilmektedir, bu nedenle sonsuza odaklamak o kadar da kolay değildir – odaklamadaki en küçük sapmalar bile Ay yüzeyinin bulanık çıkmasına neden olacaktır. Ay yüzeyi Güneş tarafından aydınlatıldığında lensiniz odaklama yapabilir ancak Ay karanlık olmaya başladığında otomatik netleme özelliğiniz çalışmakta zorlanacak ve hatalı odaklamalar yapabilecektir. Eğer Canlı İzleme (Live View) özelliğine sahip bir DSLR sahibi iseniz daha isabetli bir odaklama yapmak için bu özelliği kullanabilirsiniz. Canlı İzleme özelliği açıkken otomatik netleme sırasında bazı zorluklarla karşılaştım – Canlı İzleme özelliği kullanıldığında Ay yüzeyi genellikle aşırı pozlanıyordu ve bu nedenle otomatik netleme yapmak imkansızlaşıyordu, manuel modda çekim yapsam bile sonuç değişmiyordu. D3s üzerinde yer alan "OK" butonuna bastım (Canlı İzleme özelliğini gerçek Manuel Moda çeviren mod), daha sonra kadranı çevirerek perde hızını artırdım. Bu şekilde Ay yüzeyini doğru bir şekilde pozlayabilmiştim ve bundan sonra otomatik netleme özelliği harika bir şekilde çalışmaya devam etmişti.

Her bir fotoğraf çekiminden önce tekrar tekrar odaklama yapmak yerine (özellikle tutulma başlamadan önce) düzgün bir şekilde odaklama yapmayı ve daha sonra otomatik netleme özelliğini kapatmayı tavsiye ediyorum. Bir fotoğraf çekin ve LCD ekranı kullanarak Ay yüzeyinin ne kadar net çıktığını kontrol edin. Eğer yeterli değilse, Canlı İzleme modunu kullanarak yeniden çekim yapın. Canlı İzleme özelliğini kullanırken otomatik netleme ile ilgili sıkıntı yaşarsanız Canlı İzleme özelliği açıkken elle netleme durumuna geçin ve lensin netleme halkasını elinizle çevirerek odaklama yapmayı deneyin. Ay, Dünya'nın gölgesine girmeden önce doğru bir şekilde odaklama yaptıysanız tutulma bitene kadar netleme halkasına tekrar dokunmamalısınız.

Değinmek istediğim bir diğer nokta da, lensi bir teleconverter ile kullanıyorsanız ya da sıradan zum lensler kullanıyorsanız, büyük diyafram değerleri ile çekim yaparken optik elemanların keskin görüntüler vermeyeceğini bilmenizdir. Diyaframı f/8-f/11 gibi bir değerde tutmanız en keskin sonuçları almanızı sağlayacaktır. Diyafram değerini f/11 değerinden daha fazla kısmayın – kırınım nedeniyle Ay olduğundan daha yumuşak bir şekilde görünecektir.

6) Ay'ın Hareket Hızı

Yukarıda sık sık bahsettiğim üzere özellikle uzun lensler kullanılırken Ay çok hızlı hareket edecektir. Aşağıdaki videoyu izleyin ve 2 dakikalık bir çekimde Ay'ın, kadrajın neresinden başlayıp neresinde kaldığını görün. Eğer sabırsızsanız, basitçe videonun başlangıcında ve sonundaki görüntülere bakarak durumu karşılaştırabilirsiniz.



Şimdi, 4 saatlik bir çekimde kameramı kaç kez hareket ettirmek zorunda kaldığımı bir düşünün!

7) Kompozisyon

Çekim yaparken ön planda herhangi bir nesne yoksa ve küçük odak uzaklıkları kullanmıyorsanız, kompozisyon hakkında düşünmenize gerek yoktur – Ay'ı kadrajınızda herhangi bir yere yerleştirebilirsiniz. Ay'ın fotoğrafın neresinde olduğu fark etmez, Ay'ı düzgün bir şekilde pozladıysanız daha sonra kolayca kırpma yapabilirsiniz. Ben her çekimimde Ay'ı fotoğrafın ortasına yerleştirmeyi denedim, fakat yukarıda da gördüğünüz gibi bazen bu konuda zorluklar yaşadım. Sonunda, Ay'ı sol üst köşede çekmeye başladım ve Ay'ın yavaş yavaş sağ alt köşeye doğru gitmesine izin verdim. Sağ alt köşeye geldiğinde kameramı yeniden konumlandırdım ve Ay tekrar sol üst köşeye gelecek şekilde çekimlerime devam ettim. Eğer son fotoğrafınızda, görüntü içinde yıldızların da olmasını istiyorsanız, en iyisi yıldızları ayrı bir şekilde daha uzun sürelerde pozlamak ve fotoğrafları birleştirmek olacaktır. Eğer yukarıda paylaştığım örnekteki gibi bir fotoğraf elde etmek istiyorsanız, geniş açılı bir lens kullanarak ayrı bir gece çekimi yapmanız, daha sonra bu fotoğrafları Photoshop kullanarak birleştirmeniz gerekecektir.

8) Rötuş (İşleme)

Ay fotoğrafları için kullandığım rötuş yöntemi "Ay Fotoğrafları Nasıl Çekilir" adlı makalemde detaylı olarak açıklanmıştır. Tam Ay tutulması için en büyük problem yüksek ISO kullanımına bağlı olarak oluşacak olan grenlerdir. Eğer grenler sizin için bir sorun oluşturuyorsa, "gürültü azaltma dersi" adlı yazımızı okuyabilirsiniz – böylece Photoshop ya da Lightroom kullanarak fotoğraflarınızdaki grenleri temizlemeyi öğrenebilirsiniz.

Bileşik fotoğraflar (Ay ve diğer görüntülerin olduğu birkaç fotoğrafın birleşimi sonucu oluşan görüntüler) yapmak o kadar da zor değildir. Aşağıda, bu işleme dair önerebileceğim tavsiyeleri göreceksiniz:

1. Tercihen gece yapılmış, karanlık gökyüzünü içeren birkaç fotoğraf çekin.
2. Ay fotoğrafınızı açın ve "Magic Wand" aracını kullanarak sadece Ay'ı seçin. "Tolerance" ayarı ile oynarak Ay'ın tamamını seçtiğinizden emin olun, bazı bölümlerini değil.
3. CTRL+C / Command+C tuşlarına basarak Ay'ı kopyalayın.
4. Karanlık gökyüzü içeren fotoğrafı açın ve gökyüzüne uygun bir şekilde yerleştirin
5. Eğer kopyaladığınız Ay, koyu renkte kenarlıklar barındırıyorsa ve gökyüzü o kadar siyah değilse, şunu deneyin: Ay'ı "Magic Wand" ile tekrar seçin, sağ tuş ile Ay'ı tıklayın, "Select Inverse" seçin, tekrar sağ tıklayın, "Feather" seçin ve 2-3 piksel değer verin. Sonra Layers (Katmanlar) bölümündeki "Add a Layer Mask" butonuna basın. Bunu yaptığınızda layers (katmanlar) bölümündeki "maskenin" kendisine tıklayın ve "Apply Mask" butonuna basın. Gerekirse, Ay'ın kenarlarının daha yumuşak bir hal alması için bu işlemi birkaç kez tekrar edin.
6. Ay'ın farklı durumlarına ait birkaç fotoğrafı aynı şekilde birleştirin ve nihai görüntünüzü elde edin.
7. Ay yüzeyinde keskinleştirme yapmayı unutmayın. Bu işlemi "Magic Wand" ile seçmeden önce yapın, aksi takdirde keskinleştirme aracı (sharpening tool) Ay'ın kenarlarını da keskinleştirecektir.

Ay tutulmasının fotoğrafını çekmek benim için harika bir deneyimdi. Gelecek yaz dışarı çıkmanızı ve bu deneyimi yaşamanızı şiddetle tavsiye ediyorum!

(c) Nasim Mansurov

Etiketler: ay fotoğrafı çekmek ay tutulması nasıl çekilir gece fotoğrafçılığı nasil | Yorum : 0