Fotoğrafçılıkta Denge

Denge, iyi bir kompozisyon hususunda en az tartışılan ögelerden birisidir, ancak belki de en önemlisidir. Fotoğrafçılar, kasıtlı olarak ya da istem dışı bir şekilde, her bir fotoğraf için önemli bir tercih yapmak zorundadır: kompozisyon dengeli mi olacak, dengesiz mi? Bir dereceye kadar, mevcut her bir fotoğraf, belirli bir oranda denge ve dengesizlik ögesi barındırmaktadır; bu da en temel düzeydeki görüntülerinin gücünü artırmak isteyen fotoğrafçılar için bu başlığı son derece önem arz eden bir konuma getirmektedir.

1) Sağ-Sol Dengesi

Bir fotoğraf mükemmel bir şekilde dengelendiğinde, fotoğrafın sağı ve solu aynı oranda dikkat çekiyor anlamı ortaya çıkmaktadır.

Fotoğraflarda, sağ-sol dengesi esas dikkat etmeniz gereken denge türüdür — üst-alt dengesi, fotoğrafın görünümünde çok daha az etkilidir. Aynı şekilde, biz diğer insanları kabaca simetrik olarak görürüz derken sağ-sol ekseni baz alarak bu tanımlamayı yaparız. Bu demek oluyor ki, fotoğraf içindeki bütün ögeleri, fotoğrafın alt kısmında olacak şekilde yerleştirebiliriz, ancak yine de fotoğrafın sağ-sol dengesinin görsel olarak eşit olması gerekmektedir.

Dayanak noktasının temsili çizimi — eğer bir fotoğrafın her iki yakası da aynı oranda dikkat çekiyorsa, fotoğraf dengelidir, denilir.

2) Denge mi Dengesizlik mi

Denge, ya da  eksikliği, doğal olarak, fotoğrafınızın daha fazla ya da daha az huzurlu çıkmasına neden olacaktır. Dengeli bir görüntü, dikkatin fotoğrafın tek bir tarafına yığıldığı görüntülerden daha fazla huzur verme eğilimindedir. Özellikle aşağıdaki fotoğrafa baktığınızda, bu mantığı anlayabilirsiniz:

Görsel: photographylife

 Ve, ikincisi...

Görsel: photographylife

Diğerlerine farklı görünse de, bana göre üstteki çizim daha barışçıl bir izlenim vermektedir. Alttaki görüntü ise, zıt bir şekilde, gergin görünüyor — bir şekilde, ""dengeli" görünmüyor, her an bir şeyler değişecekmiş gibi bir his veriyor.

Bazı insanlar, diğer seçeneği de tercih edebilir, elbette. Çoğu kişiye göre, gergin görüntüler bir hikayeyi çok daha etkili bir şekilde iletebilir, diğerlerine göre ise, dengeli bir görüntü estetik olarak memnuniyet verici ve barışçıldır. Tamamen nasıl bir ruh halini yansıtmak istediğinizle alakalıdır.

3) Simetri

Dengenin en açık hali, fotoğrafın sağ ve sol bölümlerinin özdeş olmasıdır. Mükemmel, piksel-düzeydeki simetri, bilgisayar ortamında üretilmedikçe mümkün gözükmemekle birlikte, neredeyse-simetrik bir görüntü, dengeli bir kompozisyonu fark edebilmemiz için yeterlidir. Aşağıdaki fotoğrafa bir bakın:

Nikon D7000 + 24mm f/1.4 @ 24mm, ISO 400, 30/1, f/1.4; © Spencer Cox

Eminim ki, gökyüzündeki yıldızların dizilimi fotoğrafın her iki yakasında da farklıdır, fakat fotoğraf, olması gerektiği kadar simetriktir. Özne, fotoğrafın tamamen ortasında, ve fotoğrafın her iki yakası da aynı oranda görsel barındırmaktadır. Fotoğraftaki denge duygusunun hissedilmesi için ise ayrıca kare bir görüntü kullanmayı tercih ettim.

Simetri ile ilgili en önemli sorun, iki özdeş yarımın oluşmamasıdır. Ve, eğer, kolaylıkla fark edilebilir simetrik nesnelerle çalışıyorsanız (örneğin, mimari fotoğrafçılığı), kompozisyonunuzu simetriye dikkat ederek oluşturursanız, fotoğraflarınız harika bir hal alacaktır.

4) Asimetrik Denge

Bir fotoğraf, sadece simetrik olarak dengede olmak zorunda değildir. Örnek olarak aşağıdaki fotoğrafa bakın — güneş, fotoğrafın sağ yarısında önemli bir nesne olarak yer almakta iken, fotoğrafın sol yarısında da dalgalar dikkat çekmektedir.

Nikon D800e+ 24mm f/1.4 @ 24mm, ISO 100, 1/5, f/16; © Spencer Cox

Bu konudaki çoğu örnek, oldukça belirgindir, fotoğrafın her iki yarısı da ilgiyi eşit derecede üzerine çekmektedir. Örneğin, asıl konu fotoğrafın bir yarısında yer alırken, fotoğrafın diğer yarısında, fotoğrafı dengelemek için küçük nesnelere yer verilir. Diğer şekilde, nesne, uzantısından daha büyük bir şekilde kalacak şekilde, kendisini dengeleyebilir.

Bir fotoğrafın dengede olabilmesi için, fotoğrafın her iki yarısının da izleyicilerin dikkatini aynı oranda çekebilmesi gerekmektedir.

5) Ne Dikkati Üzerine Çeker?

Fotoğrafı nasıl dengeleyeceğinizi bilmek için, nelerin izleyicilerin dikkatini üzerine çekeceğini de bilmeniz gerekir. İşte kısa bir liste:

1. Karşıt alanlar
2. Odak içi alanlar (özellikle fotoğrafın çoğu odak dışı ise)
3. Parlak noktalar
4. Doygun ögeler
5. Sıcak (kırmızı/sarı) renkler
6. Büyük nesneler
7. İnsanlar ve (daha az oranda) hayvanlar
8. Modelin gözleri
9. Modelin baktığı yön (boşluğa doğru bakıyor olsa bile, görsel bir ağırlık vermektedir, çünkü izleyiciler de model ile aynı yöne bakmak isteyecektir)

Bu, kapsamlı bir liste değildir, ancak başlangıç için iyi bir adımdır. Ne zaman, fotoğraf içindeki bir öge, fotoğrafın diğer kısımlarında kalan ögelerden çok daha fazla ön plana çıkarsa, görsel bir ağırlığı da üzerine çekecektir. Fotoğrafı etkili bir şekilde dengelemek isterseniz, ögeleri düzenlemeniz gerekir, böylece diğer ögelerin baskın görsel etkisini azaltabilirsiniz.

Yeniden, bir teraziye nesnelerin yerleştirilmesi gibi, kenarlara yakın olan nesneler, ortaya yakın olan nesnelerden daha fazla dikkat çekecektir. Bu nedenle, kadraj içinde benzer iki nesneyi dengelemek için, her iki nesneyi de merkezden aynı uzaklığa yerleştirmelisiniz. Ya da, kompozisyonunuz için tek önemli öge varsa, en dengeli kompozisyon için, bu nesneyi merkeze yakın bir çizgiye yerleştirmelisiniz.

6) Dengeyi Pratik Hale Getirmek

Fotoğrafın dengesini değiştirmek için, hızlı bir şekilde kadrajın her iki yarısına da bir göz atın. Her bir yarıda ne kadar öge bulunduğunu not edin. Her bir nesnenin merkeze olan uzaklığına dikkat edin — fotoğrafın merkezinde iken dikkat çekmeyecek bir öge bile kadrajın kenarlarına yerleştirildiğinde dikkat çekmektedir.

Beğeninize göre kompozisyonu oluşturun, eşdeğer ögeleri fotoğrafın her iki yarısına yerleştirerek ya da dikkat dağıtıcı ögeleri fotoğraftan çıkararak fotoğrafı dengeleyin.

Bu zaman alıcı bir süreçtir, elbette, ancak kompozisyonal dengeye ait bilginin çoğu sezgiseldir. Bu, fotoğrafçılığa yeni başlayanların, koşul ne olursa olsun, bütün ögeleri merkeze yerleştirmelerinin asıl sebebidir. Biz, doğamız gereği dengeli fotoğraflar çekme eğilimindeyiz, uygun çalışma yöntemlerini uygulayarak çok daha karmaşık sahnelerde bu yeteneğimizi kullanabiliriz.

Fotoğraflarınız, tamamen huzurlu bir görüntü için mükemmel şekilde dengelenmiş olmak zorunda değildir. Yine de, bir fotoğrafı oluştururken, aşırı dengesiz fotoğrafların insanların gerginliğini artıracağını aklınızda tutun. Bu, kötü bir şey demek değildir, amacınıza göre değişebilir elbette, ancak çoğu fotoğrafçının bu duyguyu fotoğraflarında istemediğini de söylemeliyim.

7) Dengesizlik

Bazı fotoğraflarda — aslında, çoğu fotoğrafta — bir derecede dengesizlik gereklidir. Hareket ve heyecan duygusunun aktarılması için fotoğrafın eşdeğer derece denge halinde olmaması gerekiyor. Aşağıdaki örneğe bir bakın:

Nikon D5100+ 18-55mm f/3.5-5.6  @ 32mm, ISO 100, 6/1, f/22; © Spencer Cox

Bu fotoğrafta, fotoğraf, kadrajın her iki yarısında eşit olacak bir şekilde oluşturulmamıştır. Fotoğrafın sol yarısı hem daha aydınlık hem de fotoğrafın ana ögesi fotoğrafın sol yanında yer almaktadır. Dediğim gibi, fotoğraf dikkat dağıtacak oranda orantısız değil ve izleyicilerin dikkatini tek bir noktaya da çekmiyor. Dengesiz fotoğrafın etkileyiciliğine bu fotoğraf oldukça uygundur.

8) Dikey Dengeleme

Bir yüzeyde, dikey bir denge yakalamak çok zor değildir — yatay fotoğraflarda yakalamaya çalıştığınız teknikleri dikey fotoğrafta da uygulayarak dengeli bir görüntü elde edebilirsiniz.

Ancak, dikey çekimlerde fotoğrafın merkezinden çok fazla uzaklaşabilme şansınız olmayacaktır. Yukarıda belirtildiği üzere, fotoğrafın dış çizgilerine yakın nesneler daha fazla dikkat çekici olmaktadır. Ancak, dikey bir çekimde, kadrajın merkezinden çok fazla uzaklaşmadan da fotoğrafın kenarlarına yaklaşılmış olacaktır. Bu, denge durumunu imkansızlaştırmamaktadır, elbette — dikey fotoğraflar da çoğunlukla yatay fotoğraflar kadar iyi sonuçlar vermektedir — ancak dikey fotoğrafların dengelenmesi için çok daha dikkatli davranmak gerekir.

Elbette, simetriyi kullanabilirsiniz.

Nikon D7000+ 24mm f/1.4  @ 24mm, ISO 100, 1/125, f/2.8; © Spencer Cox

Ancak, çoğu durumda, dikey kompozisyonlarda, basit bir şekilde, ana konu fotoğrafın merkezinde yer almalıdır. Aşağıdaki fotoğrafta, üç ana öge (pencere, pano ve sörfçü) fotoğrafın merkezinde yer almaktadır. Belki fotoğraf sola doğru hafifçe çekilebilirdi, ancak bu durumda sörfçü sağ kenara daha yakın olacaktı, yine de fotoğrafın her iki yarısı da eşit derece ağırlığa sahip olacaktır.

Nikon D7000+ 24mm f/1.4  @ 24mm, ISO 100, 1/160, f/5.6; © Spencer Cox

9) Panoramalar

Bir panorama çekiyorsanız, kadrajı dengelemek oldukça kolaydır. Örneğin, bir nesnenin sağa-sola doğru küçük oynamaları dikey görüntülerde olduğu kadar etkili değildir. Artı, panoramik kadrajın kenarlarının kullanımı kolaydır, bu da kompozisyon oluşturmada size kolaylık sağlayacaktır.

Aşağıdaki fotoğraf, bir panorama oluştururken dengenin ne kadar kolay sağlanacağını göstermektedir — sağ taraftaki kuş ile sol taraftaki dalgalar fotoğrafa aynı ağırlığı vermektedir, ve her iki öge de fotoğrafın merkezine aynı uzaklıktadır.

Nikon D800e + 105mm f/2.8  @ 105mm, ISO 100, 1/800, f/2.8; © Spencer Cox

10) Küçük Nesneler

Bazen, bir fotoğrafın dengesi gösterilen görüntünün boyutuna bağlıdır, bazı önemli detaylar (kompozisyonun dengesini kaydırabilecek olanlar) küçük boyutlarda görülebilir değildir. Sıra dışı gelebilir, ancak uygulamada etkisi büyüktür.

Örnek olarak aşağıdaki fotoğrafa bakın. Küçük boyutlu olarak görüntülendiğinde, örneğin bir telefondan bakıldığında, fotoğrafın sol tarafında yer alan şimşek görüntüsü görülemeyebilecektir. Şimşek olmadan, fotoğraf içindeki bulutlar, fotoğrafın ağırlığını sağ tarafa yığacaktır. Mevcut hali ile fotoğraf son derece dengeli görünüyor — ancak, büyük ölçekte görüntülendiğinde.

Nikon D7000 + 50mm f/1.4  @ 50mm, ISO 100, 16/10, f/16; © Spencer Cox

Bu etkiye bir diğer örnek de aşağıdaki fotoğraftır. Dengeli bir şekilde kompoze edilmiş huzur dolu bir manzara fotoğrafı çekmek istedim, ancak aşağıdaki manzarayı dengeli bir şekilde fotoğraflamak zordu. Tekrar, bu fotoğraftaki etkiler yukarıdaki fotoğraftan daha belirgin olsa da, küçük boyutta görüntülendiğinde, fotoğrafın geneli sağa yığılmış şekilde görünmektedir. Ancak, daha büyük çözünürlükte görüntülendiğinde, şelalenin yukarısındaki yıldızlar da belirgin hale gelmekte ve izleyicilerin dikkati sol tarafa kaymaya başlamaktadır.

Nikon D800e + 24mm f/1.4  @ 24mm, ISO 800, 30/1, f/5.6; © Spencer Cox

Bu örneklerdeki farklılıklar çok belirgin olmayabilir, ancak fotoğrafın dengesi söz konusu ise küçük detayları da düşünmeniz gerekecektir.

11) Rötuş

Belki de dengesiz bir fotoğrafı düzeltmenin (dengelemenin) en iyi yolu, Lightroom gibi bir programda bölgesel ayarlamalar yapmaktır. Bu, çok parlak çıkmış noktaları biraz karartmak ya da çok fazla ön plana çıkmış bir nesnenin berraklığını azaltmak gibi basit dokunuşlarla gerçekleşebilir. Healing fırçaları ile istenmeyen nesnelerin fotoğraftan tamamen kaldırılması bile mümkündür. Kırpma da bu kategoriye dahil edilebilir, çünkü kompozisyonun dengesini değiştirmek için kadrajda oynamalar yapmanız gerekebilir. Kullanacağınız yöntemler rötuş alanındaki becereilerinize göre değişebileceği gibi, ne türde bir fotoğrafçı olduğunuza göre de değişebilir — örneğin, röportaj fotoğrafçıları etik nedenlerden dolayı klonlama (clone tool) yapmaktan kaçınırlar.

12) Özet

Kompozisyon hakkında titiz iseniz, çoğu sahnede denge unsurunu kullanmak isteyeceksiniz. Ve, eğer etkili bir şekilde dengeleme yapamayacağınız bir sahne ile karşılaşırsanız, rötuş uygulayarak gerekli düzenlemeleri yapabilirsiniz.

Sonuç olarak, fotoğrafınızda dengeyi kullansanız da kullanmasanız da, önemli olan bunu kasıtlı olarak yapıyor olmanızdır. Kendinize ne tür bir fotoğraf çekmek istediğinizi, daha sonra, amaçlarınız doğrultusunda bunu nasıl dengeleyebileceğinizi (ya da dengesizleştireceğinizi) sorun. Hassas davranırsanız — özellikle dengesizliği kullanırken — çok daha güçlü ve kasıtlı kompozisyonlar oluşturabilir, bu sayede fotoğraflarınızın kalitesini artırabilirsiniz.

© Spencer Cox

Etiketler: fotoğrafçılıkta denge ipucu temel kavramlar | Yorum : 1