Geçen yıl Rocky Dağları çevresinde gezerken güzel bir gün batımı ile karşılaştım.O kadar güzel bir sahne idi ki, kameramı çıkarım fotoğraf çekmeden önce bu etkileyici sahne karşısında bir süre sessizce bekledim. Hızlı bir şekilde bir fotoğraf çektim ve gökyüzü ile dağ arasında aşırı karşıtlık olduğunu fark ettim. Fotoğraf korkunç çıkmıştı; gökyüzü idare edecek derecede idi ancak dağlar son derece karanlıktı. Yanımda sadece kameram ve üçayağım (tripod) vardı, bu nedenle çok fazla seçeneğim olmadığını biliyordum. Bu nedenle HDR (High Dynamic Range - Yüksek Dinamik Aralık) olarak bilinen fotoğrafçılık tekniğini uygulamaya karar verdi ve aşağıdaki görüntü ortaya çıktı:
 |
| NIKON D700 @ 50mm, ISO 200, 1/10, f/16.0; © Nasim Mansurov |
Yukarıdaki fotoğrafı bazı insanlar beğenirken bazıları beğenmedi. Bu, HDR tekniğinin genel kabul görülen görüşlerinden kaynaklanmaktaydı; HDR fotoğrafların gerçeküstü görüntüleri herkesin beğenisine hitap etmemektedir, mükemmel derecede etkili bir şekilde uygulanmış olsa bile. Yine de bu tartışmayı bir kenara bırakalım ve HDR fotoğrafçılığın tam olarak ne anlama geldiğini anlamaya çalışalım.
Fotoğraf çekerken her zaman aklınızın bir köşesinde bulundurmanız gereken bir nokta da tek bir sahnede aynı anda hem parlak hem de karanlık tonlar varsa, bu ton farklılıklarını algılamada gözünüz gibi bir işlev sergileyemeyeceği olmalıdır. Gözlerimiz insan yapımı herhangi bir teknolojinin erişemeyeceği kadar karmaşık bir yapıdadır ve bu yapısı ile tonal farklılıkları kolaylıkla algılayabilir ve ayırt edebilir. İnsan gözünün yakalayabildiği ancak günümüz teknolojisinin yanına bile yaklaşamadığı bu teknolojiye fotoğrafçılıkta "dinamik aralık" adı verilir; ki bu aralık kamera sensörleri arasında kilit rol oynamaktadır – daha geniş dinamik aralık daha iyi sensör.
Eğer bir dijital kamera ile uzun zamandır haşır neşir iseniz yukarıda bahsettiğim durumdaki örnek gibi aşırı aydınlık ve aşırı karanlık noktaların fotoğrafınızda belirli bir yer kapladığı durumlar ile karşılaşmış olmanız muhtemeldir. Kameranıza hangi ayarı yapıyor olursanız olun, hiçbir şey bu sorununuzu gideremeyecek, çıplak göz ile baktığınız doğal güzelliği kameranız ile yakalayamayacaksınız. Eğer kameranızı manuel moda alırsanız ve bir bölgeyi aydınlatırsanız ya da belirli bir bölgeyi karartırsanız sahnedeki geniş dinamik aralık nedeni ile herhangi bir ayar pozlamayı en doğru şekli ile gerçekleştiremeyecektir.
Yukarıdaki çekimi gerçekleştirebilmek için aşağıdaki iki çekimi yaptım:
 |
| © Nasim Mansurov |
 |
| © Nasim Mansurov |
Peki ama, aynı sahnenin az pozlanmış ve aşırı pozlanmış iki fotoğrafını çeksem ve bunları sahnedeki her şeyin doğru bir şekilde pozlanmış olacağı tek bir fotoğrafta birleştirsem nasıl olurdu? İşte bu, HDR'nin çalışma prensibidir.
 |
| © Nasim Mansurov |
1) HDR Nedir?
HDR ya da Yüksek Dinamik Aralıklı Fotoğrafçılık aynı manzaranın (ya da herhangi diğer şeylerin) farklı perde hızları ilçe çekilmiş fotoğraflarının tek bir fotoğraf işlemi haline getirilmesine dayanan bir işleme (rötuş) tekniğidir. Sonuç olarak elde edilen fotoğraf insan gözünün gördüğü görüntüye yakın olacak bir şekilde hem gölgelik hem de aydınlık alanlardaki detayları içermektedir. Ayrıca, aynı sahnenin fotoğrafını RAW formatında çekiyorsanız tek bir fotoğraf üzerinden de HDR fotoğraf elde edebilirsiniz. Sonuç olarak iki farklı şekilde HDR fotoğraf elde edebilirsiniz:
a) Tek bir fotoğraftan
b) birçok fotoğraftan
Bu makalede her ikisinin de nasıl yapılacağını göstereceğim.
 |
| Nikon D700 @ 16mm, ISO 200, 1/125, f/10.0, © Nasim Mansurov |
2) HDR Gereksinimleri
Bir HDR fotoğraf elde edebilmek için aşağıdakilere ihtiyacınız vardır.
- Dijital kamera (tercihen bir DSLR)
- Üçayak (çoklu pozlama için)
- Adobe Photoshop ya da benzeri fotoğraf düzenleme yazılımı
- Photomatix Pro ya da benzeri HDR yazılımı (isteğe bağlı)
- Nik's Dfine ya da Noise Ninja gibi bir dijital gürültü (kumlanma) azaltma programı (isteğe bağlı)
Her ne kadar bir üçayak sahibi olmasanız, üçayak yardımı olmadan elle ve basamaklama yaparak (bracketing) çektiğiniz fotoğrafları HDR yazılımınız hizalayabilecek olsa da, yine de en iyi sonuçları alabilmeniz adına bir üçayak kullanmanızı tavsiye ediyorum. Fotoğrafları hizalama işlemi genelde başarılı sonuçlar verebilecektir ancak fotoğrafınızın bazı kısımlarında kayıplar yaşama ihtimaliniz olacaktır.
 |
| NIKON D700 @ 36mm, ISO 100, 6/10, f/22.0, © Nasim Mansurov |
HDR yazılımı olarak Photoshop programının HDR özelliğini ya da Photomatix Pro gibi üçüncü parti yazılımları kullanabilirsiniz. Ben genellikle Photomatix Pro kullanıyorum çünkü bu program Photoshop'tan daha fazla özellik sunuyor ve kullanımı daha kolay, bir kez programı kullanmayı kavradığınızda ne demek istediğimi daha rahat anlayabilirsiniz. Açık kaynak kodlu ve ücretsiz birçok başka yazılım da var ancak çoğunlukla Photomatix Pro'nun verdiği sonuçların neredeyse yanına bile yaklaşamıyorlar.
3) Kamera Ayarları
En iyi sonuçları alabilmek için aşağıdaki adımları takip etmenizi öneriyorum:
- RAW olarak çekin. Bu konuda yazdığım RAW Fotoğraf Çekmenin Avantajları adlı yazıyı okuyarak neden RAW çekmeniz gerektiği hakkında bir fikir sahibi olabilirsiniz.
- Bütün çekimlerinizin aynı olması gerekmektedir. Bu nedenle Diyafram Öncelikli Mod kullanmanızı tavsiye ediyorum. Fotoğraflarınız arasında alan derinliği farkı olmasını istemezsiniz.
- Kameranızın ölçüm modunu Matrix (Nikon) ya da Evaluative (Derecelendirmeli) (Canon) olarak seçin ve kameranızın bütün sahne için en iyi ölçümü yapmasına izin verin.
- Kameranızın basamaklama özelliğini (AEB - Auto Exposure Bracketing); üç farklı fotoğraf kullanacaksanız 2 EV olarak, beş farklı fotoğraf kullanacaksanız 1 EV olarak ayarlayın. (Örneğin, -2, -1, 0, 1, 2 şeklindeki ayar çoğunlukla oldukça başarılı sonuçlar vermektedir.)
- Rüzgarı gözlemleyin, rüzgarın çok fazla olması çalılıkların, çimenleri, ağaçların aşırı bir şekilde hareket etmesine yol açar ki bu da fotoğrafınızı berbat edebilir.
- Çekimlerinizi oldukça hızlı bir şekilde yapın, özellikle kadraj içinde bulut varsa.
- Hareket eden diğer nesneleri de izleyin. Her ne kadar Photomatix Pro içinde hayaletimsi görüntüleri azaltma (reduce ghosting artifacts) özelliği olsa da, programın işini kolaylaştırmak adına bu tür nesnelere fotoğrafınızda en az olacak şekilde (mümkünse hiç) yer verin.
4.1) Tek Fotoğrafla HDR Görüntü Oluşturmak
Tek bir fotoğraftan da, fotoğraf içinde yer alan en aydınlık ve en karanlık noktalar kurtarılabilir olmak şartı ile, HDR fotoğraf elde edilebilir. Bu ne demek? Fotoğrafın en parlak noktalarında ışık patlamaları ve en karanlık noktalarında zifiri karanlıklar olmamalı. Bu yüzden mümkün olduğunca düzgün bir şekilde pozlanmış ve en fazla detay içeren fotoğrafları kullanın. Her ne kadar siz bunu fark edemeseniz bile RAW formatındaki (özellikle 14 bit+ RAW) Photoshop ya da Lightroom ile görüntülenebilen detayları barındırdığını aklınızdan çıkarmayın. Bu detayları görebilmek için Photoshop/Lightroom yardımı ile pozlamayı artırmalı /azaltmalısınız.
Sand Dunes Milli Parkında çektiğim fotoğrafa bir göz atın:
 |
| NIKON D700 @ 24mm, ISO 200, 1/800, f/14.0, © Nasim Mansurov |
Her ne kadar pozlama yetersiz gibi görünse de RAW formatında çekili olduğu için fotoğraf gökyüzünde ve kumullarda birçok detayı barındırıyor. Pozlamayı -1 olarak ayarladığım zaman gökyüzünde daha fazla detay elde ediyorken pozlamayı +3 olarak ayarladığım zaman kumullarda çok fazla detay elde edebiliyorum.
|
|
 |
| © Nasim Mansurov |
- "Generate HDR Image" (HDR Görüntü Oluşturun) butonunu tıklayın.
- "Browse" (Gözat) butonunu tıklayın ve kaydettiğiniz TIFF görüntüleri seçin ve "OK" (Tamam) butonunu tıkalyın.
- Dosyalardaki pozlama verileri (perde hızı, diyafram, enstantane) özdeş olduğu için Photomatix pozlamalarınız için hangi fotoğrafı seçtiğinizi bilemeyecektir. Bu nedenle ayrı bir ekran açılacak dosyalar arasındaki pozlama adımlarını size soracaktır. Dosyalara bakın ve normal pozlama yaptığınız fotoğrafın 0 olarak seçili olduğunu ve diğerlerinin de uygun bir şekilde belirlendiğinden emin olun:
 |
| © Nasim Mansurov |
Eğer fotoğraf sıralamasında bir yanlışlık varsa burada düzeltin.
- "OK" (Tamam) butonuna basın
- Yeni bir pencere açılacak. Aşağıdaki değerleri girin:
 |
| © Nasim Mansurov |
Aynı fotoğraf üzerinden farklı pozlama değerlerindeki görüntüleri birleştirdiğimiz için "Align source images" (görüntüleri hizala) ve "Attempt to reduce ghosting artifacts" (hayalet görüntüleri kaldır) kutucuklarını tıklamamıza gerek yok.
- "OK" (Tamam) butonuna basın.
- Görüntüler analiz edildikten sonra varsayılan ayarlar ile bir HDR fotoğraf oluşturulacaktır. İlk fotoğraf berbat görünebilir, dert etmeyin, henüz "Tone Mapping" yapmadınız. Sol tarafta yer alan "Tone Mapping" butonuna basarak fotoğrafı yeni bir pencerede açın.
- Varsayılan HDR görüntü sıradan görünecektir. Bu, her bir HDR görüntü için farklı ayarlamalar yapmanız gerekeceğindendir. Benim Sand Dunes'te çektiğim fotoğrafın varsayılan ayarlar ile elde edilmiş görüntüsü:
 |
| © Nasim Mansurov |
İyi görünüyor ancak istediğim sonuç bu değil. Birkaç ayarla oynarak biraz değişiklik yapalım.
- İşte benim Sand Dunes fotoğrafım için kullandığım HDR ayarları:
 |
| © Nasim Mansurov |
İşte bu! Daha iyi görünüyor. Her bir fotoğraf için farklı ayarlar gerekeceği için kendi beğeninize uygun olarak değişik ayarlar deneyebilirsiniz.
- "Process" butonuna basarak Photomatix'in HDR fotoğrafı oluşturmasını bekleyin.
- HDR görüntüyü artık kaydedebilirsiniz. File => Save As (Dosya => Farklı Kaydet) yolu ile (Kısaca CTRL+S) fotoğrafı kaydedin.
- Fotoğrafı Photoshop ile açın ve fotoğraınızdaki fazla greni (noise) gürültü azaltma özelliği kullanarak (noise reduction) kaldırın, biraz keskinleştirme yapın (sharpen) ve neredeyse bitti! Ayrıca, gerekli görürseniz, renk (color) ve seviye (level) ile de oynaabilirsiniz.
Bitti!
Bazı insanlar bütün bu işlerin aptalca olduğunu düşünüyor çünkü bu süreçte kazanmayı amaçladığımız detayları Lightroom ile de kurtarabilme imkanı var. Ben de her ne kadar ikincisini tercih ediyor olsam da HDR süreci fotoğrafa farklı bir bakış ve his getirmektedir. Aşağıdaki iki fotoğrafa bakın ve karşılaştırmanızı yapın:
|
|
4.2) Çoklu Görüntüler Kullanarak HDR Fotoğrafçılığı
Genellikle HDR fotoğrafları eğlence amacı ile ve tek fotoğraftan elde etmeyi tercih ederim – işlerim ya da internet sitemde yayınlamak amacı ile yukarıdaki tekniği neredeyse hiç uygulamadım. Sebebi oldukça basit – HDR fotoğrafları çok fazla sevmiyorum. Nedenini aşağıda okuyabilirsiniz.
Artık çoklu fotoğraflar ile HDR oluşturma sürecinden bahsedebiliriz – HDR oluşturma sürecinin doğru yolundan. Tek bir fotoğraftan çok fazla detay elde edebildiğimize göre birçok fotoğraftan ne kadar detay elde edebileceğimizi bir düşünün! 2 EV değerinde (-2, 0, +2) üç farklı fotoğraf çoğu durumda harika sonuçlar verecektir, bu nedenle kameranız eğer 3 basamaklamaya izin veriyorsa pozlama aralıklarını 2 EV olarak şekilde ayarlayın. Eğer kameranız 5 basamaklamaya izin veriyorsa EV ayarını tek duraklık şekilde (-2, -1, 0, +1, +2) ayarlayın.
HDR oluşturma sürecine geçelim:
- Fotoğraflarınız hazırsa "Generate HDR Image" butonuna basarak bunlar Photomatix Pro'ya yükleyin.En iyi sonuçlar orijinal RAW dosyaları ile gerçekleşecektir bu nedenle ya bunları kullanın (Canon için CR2, Nikon için NEF) ya da Lightroom ile bu dosyaları 16-bit modunda olacak şekilde DNG/TIFF formatına çevirip öyle kullanın.Photomatix herhangi bir görüntü formatında oldukça başarılı sonuçlar verecektir bu nedenle bu dosyaları çevirmeden kullanma konusunda rahat davranabilirsiniz.
- RAW dosyaları yüklemek bazı seçenekleri yanında getirmektedir – beyaz dengesi ve renk profilleri:
 |
| © Nasim Mansurov |
Doğru beyaz dengesini seçin ve renk miktarını korumak için ProPhoto RGB ayarını seçin. Bu sefer "Align source images" kutucuğunu seçmenizi tavsiye ediyorum çünkü birçok fotoğrafla çalışıyorsunuz ve bu fotoğraflar mükemmel şekilde hizalanmamış olabilir. Çekimlerinizde hareket eden herhangi bir şey varsa "Attempt to reduce ghosting artifacts" kutucuğunu da seçin.
- OK butonuna basın ve işlemi başlatın. Çoklu RAW formatlı dosyalarla çalışıyorsanızbu işlem oldukça uzun sürebilir bu nedenle sabırlı olun.
- Fotoğrafınız açıldığı zaman "Tone Mapping" butonuna basın ve HDR görüntünüz üzerinde çalışmaya başlayın.
- Beğeninize göre ayarlarda değişiklikler yapabilirsiniz. Benim Sand Dunes için elde ettiğim son görüntü şu:
 |
| © Nasim Mansurov |
Yukarıdaki ayarlar benim görüntümde iyi sonuç vermiş olabilir ancak sizin görüntünüzde vermeyebilir, bu nedenle biraz deneme yapın.
- Ayarları tamamladığınızda "Process" butonuna basın ve Photomatix'in HDR görüntüyü oluşturmasına izin verin.
- "File => Save As" (CTRL + S) yolunu izleyerek fotoğrafı kaydedin.
- Tekli bir çekime oranla çok daha az gren (noise) olacak olmasına rağmen yine de gren oluşabilir. Photoshop ile fotoğrafınızı açın ve "noise reduction" özelliği ile greni azaltın, biraz keskinleştirin ve neredeyse bitti! Gerek görürseniz renk ve seviyelerle de oynayabilirsiniz.
- İşte benim elde ettiğim en son görüntü:
 |
| © Nasim Mansurov |
Gölgelerin artık daha doğal göründüğümü ve fotoğrafta çok fazla gren olmadığına dikkat edin. Bütün fotoğraflardan alabileceğimiz bütün detayları almış olmamız ve pozlamada artış ya da azaltış yapmamamız bu sonucu almamızı sağladı.
Bitti! Artık detaylarıyla göz kamaştıran tamamıyla HDR bir görüntü elde ettiniz.
5) HDR Kullanımı ve Suistimali
Trey Ratcliff gibi fotoğrafçılara ve Flickr HDR Grupları gibi değişik gruplara teşekkürler, HDR fotoğrafçılık son zamanlarda Internet üzerinde son derece popüler olmaya başladı. Amatör kullanıcıların HDR üzerinde çalışmalar yapmasının tanı sıra birçok profesyonel kullanıcı da ticari manzara ve mimari fotoğrafları için de HDR fotoğraflar kullanmaktadır. Düzgün kullanıldığı takdirde bir DSLR kullanmak orta/büyük formatlı sistemlere oranla çok daha ucuzdur, HDR pahalı kamera sistemlerinin elde edebileceği yüksek aralıklara ulaşılabilmesini sağlamaktadır.
Aynı zamanda, HDR "HDR Gerçeküstülülüğü" olarak tanımlanan çizgi film çizimlerine benzeyen çirkin görüntüler oluşturan akıma da yol açtı. Bu açıdan bakılınca Internet çirkin HDR fotoğraflarla işgal altına alınmış gibi oldu. Nasıl yani, HDR şeytan mı? Nerede o tatlı çizgi?
Ben genelde ortada dururum – HDR düzgün bir şekilde kullanıldığı takdirde iyi bir teknolojidir. HDR fotoğrafçılara yeni ufuklar açar ve bizim de bunları görebilmemize olanak sağlar. Bir HDR mi yoksa başka bir şey mi belli olmayan fotoğraflar hariç, iyi bir şekilde uygulanmış olan HDR fotoğrafları ben de seviyorum. Ben bu fotoğrafları "gerçekçi HDR" olarak tanımlıyorum ve her fotoğrafçının gerçekçi HDR'nin nasıl oluşturulacağını bilmesi gereklidir diye düşünüyorum.
 |
| Nikon D700 @ 16mm, ISO 200, 1/13, f/10.0, © Nasim Mansurov |
Ben, bir sahnenin fotoğrafını HDR ile, ancak başka hiçbir şekilde çekme imkanım yoksa – özellikle gün doğumu ve gün batımında ve diğer zorlayıcı ışık koşullarında, çekiyorum.
Lütfen yorum formunu kullanarak herhangi bir şekilde katkıda bulunmak istediğiniz fikirlerinizi bizimle paylaşın.
Yorum Gönder
Makalemizle ilgili düşüncelerinizi yorum olarak paylaşabilirsiniz. Yorum yapmak için kayıt olmanız gerekmemektedir.