 |
| © Henri Cartier-Bresson / Magnum Photos. FRANCE. 1932. Marseille. The Allée du Prado. |
Yönelen hatlar en temel fotoğrafçılık kompozisyon tekniklerinden birisidir – bunu hepinizin daha önce duyduğundan eminim. Yine de, genellikle dinlemediğimiz ya da uygulamadığımız bir tekniktir. Örneğin, ark planda dikkati ana konudan uzaklaştıran bir yönelen hat bulunması, dikkati ana konuya çeken bir yönelen hat bulunmasından daha kolaydır.
Bir fotoğrafa baktığımda, kendime sorduğum ilk soru şu oluyor: konu nedir?
Ana konuyu kolaylıkla tanımlayamıyorsam, geriliyor ya da şaşırıyorum. Çerçeve içinde hızlıca göz gezdirerek ana konuyu arıyorum.
Bu nedenle, ana konuyu izleyicilere göstermek için yönelen hatları kullanabilirsiniz. Yönelen hatların bir tabeladaki "hey çocuklar, buraya bakın!" yazısı olduğunu düşünün.
Bu konuyu daha fazla somutlaştırmak için bazı örnekleri inceleyeceğiz:
Josef Koudelka : CZECHOSLOVAKIA. 1963. Slovakia. Jarabina.
 |
| © Josef Koudelka / Magnum Photos : CZECHOSLOVAKIA. 1963. Slovakia. Jarabina. |
Koudelka'nın "Gypsies" kitabındaki bu etkileyici fotoğrafta, çerçevenin ortasında elleri kelepçeli donuk bir adam ve arka planda izleyicileri görüyorsunuz. Bu fotoğrafın arkasındaki hikaye (anladığım kadarıyla), bu adamın cinayetle yargılanıyor olması ve idama doğru yolculuk yapıyor oluşudur.
Fotoğrafta bir gerginlik hissi var. Adamın yüzünde ölümün korkusu okunuyor - ve düşük omzu onu çok daha cansız gösteriyor. Kadere (ölüme) karşı mücadele içinde gibi görünmüyor. Ver arka planda, tüm olan biteni izleyenleri görüyorsunuz. Bazı polis memurları da dikkat çekiyor.
Fotoğrafta ince bir yönelen hat var. Görebiliyor musunuz?
Ön plandaki pürüzlü çizgiye bakarsanız, doğrudan mahkumu işaret ettiğini görebilirsiniz.
Fotoğrafta bir gerginlik hissi var. Adamın yüzünde ölümün korkusu okunuyor - ve düşük omzu onu çok daha cansız gösteriyor. Kadere (ölüme) karşı mücadele içinde gibi görünmüyor. Ver arka planda, tüm olan biteni izleyenleri görüyorsunuz. Bazı polis memurları da dikkat çekiyor.
Fotoğrafta ince bir yönelen hat var. Görebiliyor musunuz?
 |
| 1. Şekil: Yönelen hat adamı işaret ediyor. |
MOMA fotoğraf küratörü John Szarkoski "Looking at Photographs" adlı kitabında, yerdeki bu çizgiyi, adamı ölüme götüren paslı bir kancaya benzetiyordu. Adamı bu yola doğru sürükleyen kanca hissini göstermek için aşağıdaki çizimi yaptım:
 |
| 2. Şekil: Adamı sağ tarafa doğru sürükleyen bir kanca hayal edin. |
Artık fotoğraf çalışmasını duygusal bir düzeyde (yüzünü, kelepçeleri, ölüme giden sahneyi izleyen seyircileri) ve kompozisyon seviyesinde (yönelen hat) görebilirsiniz.
1. şekildeki yönelen hat sizi doğrudan merkezdeki adama (ana konuya) götürürken 2. şekildeki yönelen hat adamı sağ taraftaki kesin ölüme doğru götürmektedir.
Henri Cartier-Bresson FRANCE. 1932. Marseille. The Allée du Prado.
 |
| © Henri Cartier-Bresson / Magnum Photos. FRANCE. 1932. Marseille. The Allée du Prado. |
Bu klasik sokak fotoğrafı HCB tarafından Marsilya'da çekilmiş. Fotoğrafın kendisinin ilgi uyandırıcı olduğunu görebiliyorsunuz. Adamın büyük bir melon şapka, esrarengiz siyah bir pelerin giydiğini, yandaki şemsiyeyi görebiliyorsunuz, ve onun ağzında sigaraya benzeyen bir şey duruyor. Tam olarak HCB'ye doğru bakıyor — duruşu yan duruş şeklinde. HCB'nin bu adamı sürpriz bir şekilde yakaladığı ve adamın neler olduğunu anlamak için o tarafa döndüğü belli oluyor.
Arka planda, solmuş ağaçlarla dolu dar bir sokak var - aşağı doğru uzanıyor. Bu fotoğraf biraz karanlık ve gizemli ve biraz da uğursuzluk hissettiriyor. Kompozisyon açısından, yönelen hatların tam olarak adamın kafasını (ana konuyu) işaret ettiğini görebilirsiniz:
HCB'nin bu çekimi oldukça önemlidir. Adamın kafası mükemmel bir şekilde çerçevelenecek bir açıda durmaktadır. Eğer biraz daha yere çökerek bu çekimi gerçekleştirmiş olsaydı - fotoğraf çok dağınık olacaktı. Diz çökmesi halinde nasıl bir sonucun ortaya çıkacağına dair aşağıdaki Photoshop yapılmış örneğe bakabilirsiniz:
Yani, HCB biraz çömelmiş olsaydı, adamın yukarı kaymasını görecektiniz. Ve bütün yönelen hatlar (yine de adama doğru gitse de) mükemmel bir şekilde kafada birleşmeyecekti. Bu nedenle, yönelen hatların etkisi ilk fotoğraftaki kadar güçlü olmayacaktı.
Bu nedenle, yönelen hatları içeren bir fotoğraf çekmeye çalışırken, ihtiyaç duyduğunuz açı ve bakış açısının tam olarak doğru olduğuna emin olun. Bakış açısı doğru değilse, biraz hareket etmeniz, dik durmanız ya da çömelmeniz gerekebilir.
Bu yüzden, bazı durumlarda dizinizi hafif bir şekilde kırmanın büyük sonuçlar (daha iyi ya da daha kötü) doğuracağını unutmayın.
Arka planda, solmuş ağaçlarla dolu dar bir sokak var - aşağı doğru uzanıyor. Bu fotoğraf biraz karanlık ve gizemli ve biraz da uğursuzluk hissettiriyor. Kompozisyon açısından, yönelen hatların tam olarak adamın kafasını (ana konuyu) işaret ettiğini görebilirsiniz:
 |
| 1. Şekil: Yönelen hatların doğrudan adamın kafasına yöneldiğine dikkat edin. |
 |
| 2. Şekil: HCB biraz çömelmiş olsa bu sonuç ortaya çıkardı. Bütün yönelen hatların mükemmel bir şekilde kafada birleşmediğine dikkat edin. |
Bu nedenle, yönelen hatları içeren bir fotoğraf çekmeye çalışırken, ihtiyaç duyduğunuz açı ve bakış açısının tam olarak doğru olduğuna emin olun. Bakış açısı doğru değilse, biraz hareket etmeniz, dik durmanız ya da çömelmeniz gerekebilir.
Bu yüzden, bazı durumlarda dizinizi hafif bir şekilde kırmanın büyük sonuçlar (daha iyi ya da daha kötü) doğuracağını unutmayın.
Josef Koudelka / CZECHOSLOVAKIA. Slovakia. Kendice. 1966. Gypsies.
 |
| © Josef Koudelka / Magnum Photos. CZECHOSLOVAKIA. Slovakia. Kendice. 1966. Gypsies. |
Yönelen hatlar bazen çok belirgin değildir. Koudelka'nın bu fotoğrafında (ayrıca "Gypsies" kitabında) çerçeve içinde üç kişi görüyorsunuz. İki yetişkin ve sağ altta bir çocuk yer almaktadır.
Fakat, fotoğrafa baktığımızda hepsinin öne çıktığını ve dikkatimizi çektiğini görebiliyoruz. Peki ama neden?
Evet, yönelen hat nedeniyle. Yönelen hattı görebiliyor musunuz? Çok belirgin değil. Aşağıda gösteriyorum:
Bunu ilk gördüğümde, zihnim bulanmıştı. Koudelka şaşırtıcı bir dehadır. Bu şekilde bir kompozisyon ile zihnimi bulandırmıştı.
Şimdi, tüm insanların bu şekilde ayakta durmasını istemiş midir? %100 emin değilim. Onları bu şekilde görmüş ve çekmiş olabilir. Ancak tüm gerçekliğiyle düşündüğümde, fotoğraftaki iki kişinin fotoğrafını çekecekti, daha sonra arka plandaki çizgiyi gördü, sağ alt kısmı doldurmak istedi. Etrafta gezinen çocuğu gördü ve ondan bu noktada durmasını istedi. Çekim, çocuk sayesinde tamam oldu. Çocuğun olmadığı bir fotoğraf düşünelim:
Photoshop CS6'daki "content aware" aracı ile, çocuğu fotoğraftan çıkardım. Fotoğraf artık çok boş hisettirmiyor mu? Çocuk, yönelen hatlar nedeniyle çekimi tamamlıyordu. Arka planda yönelen bir hat olmasaydı, fotoğraf o kadar da dikkat dağıtıcı olmazdı:
3. şekilde görebileceğiniz üzere, arka plandaki yönelen hattı ortadan kaldırdım. Çekim biraz daha sade görünüyor, ancak dikkat dağıtıcı değil.
Yönelen hatlar gözü çerçeve içinde yönlendirir. Yönelen hatları iyi kullanırsak güçlü bir kompozisyon oluştururuz. Yönelen hat gözümüzü yanlış yere yönlendirirse, dikkat dağıtıcı olur.
Fakat, fotoğrafa baktığımızda hepsinin öne çıktığını ve dikkatimizi çektiğini görebiliyoruz. Peki ama neden?
Evet, yönelen hat nedeniyle. Yönelen hattı görebiliyor musunuz? Çok belirgin değil. Aşağıda gösteriyorum:
 |
| 1. Şekil: Çocuğu işaret eden yönelen hatta bakın. |
Şimdi, tüm insanların bu şekilde ayakta durmasını istemiş midir? %100 emin değilim. Onları bu şekilde görmüş ve çekmiş olabilir. Ancak tüm gerçekliğiyle düşündüğümde, fotoğraftaki iki kişinin fotoğrafını çekecekti, daha sonra arka plandaki çizgiyi gördü, sağ alt kısmı doldurmak istedi. Etrafta gezinen çocuğu gördü ve ondan bu noktada durmasını istedi. Çekim, çocuk sayesinde tamam oldu. Çocuğun olmadığı bir fotoğraf düşünelim:
 |
| 2. Şekil: Çocuğun olmadığı bir fotoğraf düşünün. |
 |
| 3. Şekil: Arka plandaki yönelen hattın olmadığı fotoğrafın çok fazla dikkat dağıtıcı olmadığına dikkat edin. |
Yönelen hatlar gözü çerçeve içinde yönlendirir. Yönelen hatları iyi kullanırsak güçlü bir kompozisyon oluştururuz. Yönelen hat gözümüzü yanlış yere yönlendirirse, dikkat dağıtıcı olur.
Constantine Manos. USA. 1988. Florida. Daytona Beach. “American Color”
 |
| © Constantine Manos / Magnum Photos. USA. 1988. Florida. Daytona Beach. “American Color” |
İnsanların bakışı ve işaretler söz konusu olduğunda da yönelen hatlar kullanılabilir.
Burada, Constantine Manos'un "American Color" kitabındaki bir fotoğrafta kullanılan iki oku görebilirsiniz."New York Style Pizza" yazılı ok sağdaki adamı işaret etmektedir. Buradaki ilginç nokta, sağ omuzu üzerinden fotoğrafın soluna doğru bakan adamın hareketidir - gölgedeki adama doğru. Ayrıca, soldaki aynı noktayı işaret eden bir "one way" tabelası da var.
Bunu açıklarsak - solda karanlık kısımda kalan adamı fark edebilmemizin sebepleri, hem "one way" tabelasının hem de sağda kalan adamın o yönü işaret etmesidir:
Küçük bir okun (New York Style Pizza tabelası) sağı işaret ettiğine - diğer okların solu işaret ettiğine dikkat edin. Diğer hatlara da bakarsanız, bu yönü işaret ettiğini görebilirsiniz:
Arka plandaki binaların mimarisinin (ayrıca arkadaki sokağın) solu işaret ettiğine dikkat edin.
Son olarak, soldaki adamın sağa bakışı ve o tarafa yönelişi fotoğrafa bir gerginlik katmaktadır. Bu yüzden, soldaki adam ile ağdaki adamın bakışının ortada birleştiğini görüyoruz. Bu, fotoğrafa bir heyecan duygusu katmaktadır:
Bu analizi okurken kendi kendinize şöyle düşünüyor olmalısınız: "Constantine Manos bu fotoğrafı bilinçli olarak mı çekmiştir?"
Şüpheliyim. Fakat sonuç değişmiyor. O, bu fotoğrafı çektikten sonra ve biz bu fotoğrafı analiz ederken, fotoğraftaki hareket duygusunu ve gerginliği hissediyoruz. Ve bence bu fotoğraf, kompozisyonel olarak harika bir fotoğraftır.
Önceki örneklerde yönelen hatların genellikle tek bir yöne doğru gittiğini görüyordunuz. Ancak bu örnekte oklar farklı yönlere gitmektedir:
Burada, Constantine Manos'un "American Color" kitabındaki bir fotoğrafta kullanılan iki oku görebilirsiniz."New York Style Pizza" yazılı ok sağdaki adamı işaret etmektedir. Buradaki ilginç nokta, sağ omuzu üzerinden fotoğrafın soluna doğru bakan adamın hareketidir - gölgedeki adama doğru. Ayrıca, soldaki aynı noktayı işaret eden bir "one way" tabelası da var.
Bunu açıklarsak - solda karanlık kısımda kalan adamı fark edebilmemizin sebepleri, hem "one way" tabelasının hem de sağda kalan adamın o yönü işaret etmesidir:
 |
| 1. Şekil: Okların solu işaret edişine dikkat edin. |
 |
| 2. Şekil: Tüm diğer çizgilerin solu işaret ettiğine dikkat edin. |
Son olarak, soldaki adamın sağa bakışı ve o tarafa yönelişi fotoğrafa bir gerginlik katmaktadır. Bu yüzden, soldaki adam ile ağdaki adamın bakışının ortada birleştiğini görüyoruz. Bu, fotoğrafa bir heyecan duygusu katmaktadır:
 |
| 3. Şekil: Oklar çarpışıyor. |
Şüpheliyim. Fakat sonuç değişmiyor. O, bu fotoğrafı çektikten sonra ve biz bu fotoğrafı analiz ederken, fotoğraftaki hareket duygusunu ve gerginliği hissediyoruz. Ve bence bu fotoğraf, kompozisyonel olarak harika bir fotoğraftır.
Önceki örneklerde yönelen hatların genellikle tek bir yöne doğru gittiğini görüyordunuz. Ancak bu örnekte oklar farklı yönlere gitmektedir:
 |
| 4. Şekil: Tüm oklar sağa - sola gidiyor. |
Henri Catier-Bresson / USA. 1947. New York City. Manhattan. Downtown.
 |
| © Henri Catier-Bresson / Magnum Photos. USA. 1947. New York City. Manhattan. Downtown. |
HCB'ye geri dönelim. NYC'de çektiği bu fotoğrafta, ellerini dizleri üzerine koymuş, belki de dünyadaki tek arkadaşı olan bir kediye (ya da köpeğe) bakan yalnız bir adamın fotoğrafını çekmiş. Vücutlarının küçük hatları ve geçitlerin ve şehrin ezici varlığı onlara küçüklük hissi vermektedir. Yine de, bir insan ve hayvan arasındaki anı yakalayan güzel bir fotoğraf.
Yönelen hatlar açısından, son derece belirgin bir fotoğraftır. Bütün sokak ve binaların hatlarının çerçevenin ortasındaki konuya yöneldiğini görebiliyorsunuz:
Bu fotoğrafı göstermemin sebebi, sokak fotoğrafçılığında hepimizin sıklıkla karşılaştığı bir durumu göstermektir. Ayrıca, herhangi birimizin sokaklarda gezerken yönelen hatları kolaylıkla nasıl kullanabileceğini göstermektedir.
Yönelen hatlar açısından, son derece belirgin bir fotoğraftır. Bütün sokak ve binaların hatlarının çerçevenin ortasındaki konuya yöneldiğini görebiliyorsunuz:
 |
| 1. Şekil: Tüm çizgilerin çerçevenin ortasındaki varlıklara yöneldiğine dikkat edin. |
Sonuç
Yönelen hatlar, sokak fotoğrafçılarının (amatör ya da profesyonel) sokak fotoğrafçılığında daha fazla gerginlik, odaklanma ve yönelme duygusu katmak için kullanılabilecek harika bir yoldur. Bazı pratik ipuçları:
1. Önce yönelen hatları bulun, sonra konuyu ekleyin
 |
| © Henri Catier-Bresson / Magnum Photos. USA. 1947. New York City. Manhattan. Downtown. |
Genellikle, yönelen hatlar için iyi iş gören bazı yapılar ya da arka planlar vardır. Bu, sokakları, caddedeki tabelaları ya da ufuk çizgilerini içerebilir. Konunuzu, yönelen hatların kesişme noktasına yerleştirmeye çalışın.
2. İnsanların baktığı yöne dikkat edin
 |
| © Constantine Manos / Magnum Photos. USA. 1988. Florida. Daytona Beach. “American Color” |
"Daha az belirgin" yönelen hat örnekleri olarak tabelalar ya da insanların bakı yönü gösterilebilir. Gözlerimiz, insanların baktığı yöne bakmayı ister. Örneğin, yukarıdaki fotoğrafta sağdaki adam sola bakmaktadır - bu da, gözlerimizi doğal olarak sola çekmektedir.
3. Modelin hareket etmesini istemek
 |
| © Josef Koudelka / Magnum Photos. CZECHOSLOVAKIA. Slovakia. Kendice. 1966. Gypsies. |
Arka planda harika bir yönelen hat görürseniz, modelinizi o noktaya doğru hafifçe hareket etmesini isteyin. Bu, bir yönelen hattın tamamlanması hususunda büyük bir fark meydana getirebilir (Koudelka'nın fotoğrafında görebilirsiniz).
Kompozisyon hakkında daha fazla bilgi edinin
Aşağıda, sokak fotoğrafçılığı ve kompozisyon yazı dizisindeki tüm makaleler yer almaktadır:
Bu makaledeki tüm fotoğrafların telifi kendi sahiplerine aittir.
Bu makaledeki tüm fotoğrafların telifi kendi sahiplerine aittir.
Gerçekten çok faydalandım , teşekkürler, diğer makalelerinizi de okumalıyım 👏👏
YanıtlaSilYorumunuz için teşekkür ederim :)
Sil