 |
| © Lee Friedlander. New York City, 1966 |
İlk olarak, fotoğraflarımdaki varlığım büyüleyici ve rahatsız edici oldu. Ancak, zaman geçtikçe ve fotoğraflarımdaki diğer fikirlerin bir parası olduğum için, bu duygulara bir kıkırdama ekleyebildim.
— Lee Friedlander
Bugünkü kompozisyon dersinde sokak fotoğrafçılığında otoportre fikrinden bahsetmek istiyorum.
Otoportrele, "kompozisyon" tanımının içinde yer almıyor görünse de, daha ilginç fotoğraflar elde edebilmek için alet çantamıza ekleyebileceğimiz bir kompozisyon tekniği olduğunu hissediyorum.
Otoportre ve sokak fotoğrafçılığı
 |
| Stanley Kubrick'in otoportresi |
Ressamlar, fotoğrafçılar, heykeltraşlar vb. yüzyıllardır kendi portrelerini oluşturmuşlardır.
Sokak fotoğrafçılığı söz konusu olduğunda, pek çok fotoğrafçı çalışmalarında sadece kendilerini fotoğraflarken ya da kendilerini bir kentsel çevre bağlamında fotoğraflarken otoportre çekimi gerçekleştirmişlerdir.
3 yıl önce David Gibson ile birlikte bir sokak fotoğrafçılığı atölyesinde öğrendiğim derslerden birisiydi. Sunumu boyunca altını çizdiği konulardan birisi de şuydu: "Eğer fotoğrafını çekecek başka bir konu bulamazsanız, kendinizin fotoğrafını çekin."
Bu öğreti boyunca, sokak fotoğrafçılığı tarihindeki bazı harika otoportreleri görecek ve bunları bu denli harika yapan özellikleri analiz edeceğiz.
Uyarı: Bazı fotoğraflarda çıplaklık unsuru bulunabileceği için çalışmalarınızda güvenli olmayabilir.
Lee Friedlander'in Otoportreleri
Sokak fotoğrafçılığı ve otoportreler söz konusu olduğunda, Lee Friendlander bir ustadır. Birkaç on yıl boyunca kendi portrelerini çekti ve hatta bununla ilgili bir kitap bile yayınladı. Kitap, Friedlander'in mizah anlayışına, eşine olan sevgisine ve kendi kendini keşfetmesine dair esrarengiz bir bakış sunmaktadır.
Bu yüzden, kendi gölgesini çekimlerine aktardığı bazı fotoğrafları inceleyelim:
Gölgeler & Otoportreler
Bu bölümde, Friedlander'i ve kendi otoportrelerine gölgesini nasıl düşürdüğünü inceleyeceğiz:
Lee Friedlander. New York City, 1966
 |
| © Lee Friedlander. New York City, 1966 |
Bu fotoğraf, muhtemelen Lee Friedlander'in en meşhur fotoğraflarından birisidir. Bu fotoğrafta, Friedlander'in gölgesinin kürk giyen bir kadının sırtına düştüğünü görüyoruz. Fotoğraf oldukça uğursuz ve karanlık — sanki kadını takip eden bir sapık varmış gibi görünüyor.
Kompozisyon açısından en iyi fotoğraf olduğunu sanmıyorum. Çerçevenin sağ tarafı biraz dağınık ve görüntüye fazla ilgi eklemiyor – NYC'de sıradan bir yer hissi vermekten öte değil.
Işık açısından, ışığın Friedlander'in arkasından geldiğini görebilirsiniz, bu da gölgenin kadının sırtına düşmesini sağlamıştır.
Lee Friedlander. Minneapolis, Minnesota 1966
 |
| © Lee Friedlander. Minneapolis, Minnesota 1966 |
Bu fotoğrafta, Friedlander'e bakan bir kadın görüyorsunuz. Kadının kim olduğunu bilmiyorum – karısı olduğunu farz edelim. Her neyse, bağladığı kollarını seviyorum – ki bu genellikle reddetme işaretidir. Ve Friedlander'n gölgesi kadının göğsüne düşmüş – bu da tekrar edelim ki bir sapık figürünün karanlık ve uğursuz hissini vermektedir – sonuçta görüntü daha esrarengiz ve merak uyandırıcı bir hal almaktadır.
Friedlander ve eşinin otoportresi
 |
| © Lee Friedlander |
Friedlander'in bu fotoğrafında, Friedlander'in yatak odası gibi görünen bir oda görülmektedir. Çekimde güçlü bir geometri vardır – açık banyo kapısı (dikdörtgenler) ile çerçevenin sağındaki resim çerçevesinin dikdörtgeni bir yansıma oluşturmakta ve ayrıca çekimin ortasındaki güneş ışığı ışını da bir dikdörtgen oluşturmaktadır.
Çekimde neler olduğunu konuşmamız gerekirse - Friedlander'in karısını iç çamaşırları giyinmiş ve duvara yaslanmış ve elleri arkasında bağlanmış bir şekilde görüyoruz – bu da son derece açık ve güven dolu bir jest oluşmasını sağlamıştır. Fotoğrafta kadının üstsüz olduğunu görüyoruz – buradan da Friedlander'in karısına, onu çıplak fotoğraflayabilecek kadar güvendiğini gösteriyor.
Friedlander'in bu çekimi özel olarak planladığına, eşine çekimin ortasındaki güneş ışığı ışınlarının önünde duracak şekilde durmasını isteyerek gerçekleştirdiğine eminim. Daha sonra planlı bir şekilde hareket ederek gölgesinin eşinin üzerine düşmesini sağlamış olmalı.
Bu fotoğrafta hissettiğim etki, Friedlander'in tam anlamıyla, duygusal ve ruhsal olarak eşinin içinde olduğudur.. Eşi ve kendisi ayrı birer varlıktır — ayrıdır ancak birbirlerinin bir parçasıdır. Birbirleri ile önemli ilişkileri olanlar için, bu ilişkide büyük bir sinerji kaynağı olduğunu düşünüyorum.
Çerçeveleme & Otoportreler
Friedlander'in harika otoportreler oluşturmak için kullandığı bir başka harika yol da kendisini fotoğrafın içinde çerçevelemesidir. Bu fotoğraflardan bazılarını "çerçeveleme" dersinde de incelemiştim.
Friedlander Otoportresi & Küçük Yansıma
 |
| © Lee Friedlander |
Bu fotoğrafta, çok çeşitli görsel şekiller ve formlar görüyoruz. Fotoğrafta, çerçeveyi güzelce dolduran çok sayıda dikdörtgen bulunmaktadır:
 |
| 1. Şekil: Tüm bu unsurlar çerçeveyi güzelce doldurmaktadır |
Tabii ki büyüleyici ana unsur, Friedlander'in gölgesinin ve çift otoportresinin (gölgesinin içindeki küçük kare) karanlık ve uğursuz görünümüdür:
 |
| 2. Şekil: Çekimde, Friedlander'in çift otoportresine dikkat edin. |
Çekimin bütün detayları harikadır — arka plandaki takım elbiseli ve şapkalı adam, beyaz ustang, genişleyen kentsel manzara vb.
Ama elbette, bu çekimi harika yapan şey, çift otoportredir (karanlık gölge ve ortasındaki küçük kare yansıması). Küçük beyaz karenin nereden geldiğini merak ediyorsanız — muhtemelen çekim yaptığı mağazanın içinde yer alan küçük bir aynadır.
Lee Friedlander. New York, 1968
 |
| © Lee Friedlander. New York, 1968 |
Friedlander'in bir diğer harika otoportresi de New York'ta çektiği bu fotoğraftır. Önceki fotoğrafa benzer şekilde, bu çekimde de güçlü dikdörtgen ve kare formları görülmektedir:
 |
| 1. Şekil: Çekimdeki dikdörtgen kutulardan bazıları. |
Kareler ve dikdörtgenler çerçevenin hemen hemen her köşesini doldurmaktadır – ve çerçevenin ortasında, Leica'sını gözünün üzerinde tutmakta olan Friedlander yer almaktadır.
Çekimden keyif almamı sağlayan bir diğer şey de, sadece Friedlander'in otoportresini çekmekle kalmış olmaması, aynı zamanda çekime daha fazla derinlik ve yaşam katacak şekilde arka plana yürüyen insanları katmış olmasıdır:
 |
| 2. Şekil: Friedlander'in (ve kameranın) ve arka plandaki insanların işaretlenmesi. |
Çerçeve, her iki tarafındaki güçlü geometrik şekillerle dengelenmiştir:
 |
| 3. Şekil:Çerçeveyi dengeleyen arka plan ögeleri. |
Friedlander'in aşağıdaki otoportrelerinde, otoportreler içine kendini konumlandırmanın ne kadar önemli olduğunu göreceksiniz:
Lee Friedlander. Buffalo, New York, 1968
 |
| © Lee Friedlander. Buffalo, New York, 1968 |
Buffalo'daki bu fotoğrafta, ilginç kareler satan bir mağaza görmekteyiz. Çerçevelerin kendileri çarpıktır — bu da güçlü geometrik şekiller oluşmasını sağlamıştır:
 |
| 1. Şekil: Mağazadaki çerçevelerin oluşturduğu tüm ilginç geometrik şekillere dikkat edin. |
Friedlander bu sahneyi gördüğü zaman, çerçevelerden birinin içine kendisini mükemmel bir şekilde konumlandırarak çekimi gerçekleştirmiş. Konumuna bakarsanız, kamerasını sola doğru tutmuş ve kafasını çerçeve içine yerleştirmiş:
 |
| 2. Şekil: Friedlander, ana çerçeve içinde |
Gördüğünüz gibi, sokaklarda çekim yapmak için ilginç konular bulamadığınız zaman çerçeveleri, yansımaları ve diğer ilginç geometrik şekilleri arayabilir ve kendinizi çekime konu olarak ekleyebilirsiniz.
Route 9W, New York 1969
 |
| © Lee Friedlander. Route 9W, New York 1969 |
Fotoğrafa ilk baktığınızda, çerçevenin sol kısmındaki Lee Friedlander'in yansımasını ve otoportresini görebilirsiniz. Sanırım bir arabanın içinden çekim yapıyor ve arabanın aynası yansımaya neden oluyor. Genç ve yakışıklı yüzünü, kamerasını ve keskin gözünü görebilirsiniz.
Çekimin arka planında, tepede Noel ışıkları gibi görünen şeyler ve tepesinde küçük bir haçın bulunduğu küçük ve "Tanrı Amerika'yı korusun" yazılı bir kiliseyi görebilirsiniz.
Çekim oldukça kasvetli görünmektedir. Dini yapı çok küçük, yersiz ve biraz hüzün dolu görünüyor. Amerika çok güçlü dini ilkelerle kurulmuştur — ve Tanrı kesinlikle Amerikan kumaşının çok güçlü bir parçasıdır. Friedlander'in yansıması zihin karıştırıcıdır - ve aynadaki yansıma ile güçlü bir derinlik ve perspektif elde edilmiştir.
Otoportreler ve gerçeküstücülük
Rene Magritte'ye benzer şekilde (bir adam ve yüzünün önünde bir elmanın bulunduğu ünlü "Adamın Oğlu" resmini düşünün) — Friedlander de otoportrelerinde gerçeküstücülüğü kullanmıştır.
 |
| "Adamın Oğlu", Rene Magritte |
Magritte'in bu resmine ve Friedlander'in aşağıdaki otoportresine bakın:
Friedlander Otoportresi & Ödül
 |
| © Lee Friedlander |
Karşılaştırma son derece kafa karıştırıcı, değil mi?
"Adamın Oğlu", 1964 yılında Rene Magritte tarafından boyanmıştı, daha sonra Friedlander bu fotoğrafı çekti. Friedlander'in gerçeküstü bir fotoğraf çekmek için insanın yüzünün önüne nesneler yerleştirme konusunda ilham aldığına eminim.
Görüntüyü analiz ederken, Friedlander'in yüzünün önünde yer alan ve yüzünü gizleyen bir kupa görebiliyorsunuz. Ayrıca, başının arkasından geçen ve yıldızlarla dolu bir yönelen hattı da görebilirsiniz.
Friedlander'in alaycı mizahı da görülmektedir - belki de bir çeşit galip olduğunu ima etmektedir - çünkü kupa yüzünün üzerinde yer almaktadır. Ve bu kupa, fantastik görünümlü bir kupa da değil. Aksine, 3. sınıf yarışmalardan birisinde verilen ucuz plastik sahte altın kaplama görünümlü kupalardan birine (sadece katılım amaçlı verilen) benziyor.
Lee Friedlander. Otoportre, Provincetown, Massachusetts, 1968
 |
| © Lee Friedlander. Otoportre, Provincetown, Massachusetts, 1968 |
Friedlander'in bir başka ilginç otoportresinde, yüzünü kaplayan bir ampulle bir oturma odasında ya da otelde oturuyor. Arka planda üzerinde yaprak desenleri bulunan bir duvar kağıdı görüyorsunuz, ayrıca Friedlander'in yüz ifadesi oldukça sıkıcı, bunalmış ve cansız.
Yüzündeki ampul, belki de kafasında bir ampul yandığını gösteriyor (bir ilham geldiği gibi) olabilir mi? Yine de, düşünmekten yoksun görünüyor.
Daha önce çektiği bir otoportrede de ampul kullanarak güzel bir yanılsama elde etmiş:
Lee Friedlander. Philadeslphia, Pennsylvania, 1965
 |
| © Lee Friedlander. Philadelphia, Pennysylvania 1965 |
Friedlander'in bir başka gerçeküstü otoportresine göz atalım:
Lee Friedlander. Wilmington, Delaware 1965
 |
| © Lee Friedlander, Wilmington, Delaware 1965 |
Friedlander'in bu çekiminde, otoportresinin oluşturduğu gerçeküstülük duygusunu görebiliyorsunuz. Bu görüntüde, bir vitrin penceresinden bir sandalyenin fotoğrafını çekmiş. Çektiği açıdan ve gölgesinin konumundan dolayı - sanki sandalyede oturuyormuş gibi görünüyor.
Gölgenin sandalyede oturuyormuş gibi görünmesinin gerçeküstü bir görüntü oluşturması bir yana, aynı zamanda kafanın ve bacakların tuhaf görünümü, sadece kafa ve bacaklardan oluşan bir uzaylı yaratığın fotoğrafta bulunduğu izlenimi vermektedir.
>> Friedlander'in daha fazla otoportresini görmek istiyorsanız, burayı tıklayabilirsiniz.
Otoportrelerim
Sokakta gezerken sıkıldığımda ya da çekecek daha iyi bir şey bulamadığımda, otoportre çekiminden zevk alırım:
 |
| Lansing, 2013 |
 |
| İstanbul, 2013 |
 |
| İstanbul, 2013 |
 |
| İstanbul, 2013 |
 |
| Pittsburgh, 2013 |
 |
| Ann Arbor, 2013 |
Sonuç
 |
| Vivian Maier'in otoportresi |
Sokaklara çıktığınızda, ilgi çekici hiç kimse ile karşılaşmadığınız zamanlar olabilir. Bu gibi durumlarda - sokak fotoğraflarınıza kendinizi katmayı deneyin.
Kendi oyununuzun aktörü olun. Gölgeleri, yansımaları ve üst üste binen nesneleri bulun. Gerçeküstü, zihin bulandıran ve espritüel görüntüler oluşturun. Çerçeveleri düşünün ve kendi etrafınızda bir çerçeve oluşturun.
Kompozisyon hakkında daha fazla bilgi edinin
Aşağıda, sokak fotoğrafçılığı ve kompozisyon yazı dizisindeki tüm makaleler yer almaktadır:
Bu makaledeki tüm fotoğrafların telifi kendi sahiplerine aittir.
Bu makaledeki tüm fotoğrafların telifi kendi sahiplerine aittir.
© Eric Kim
Merhabalar,
YanıtlaSilBlogunuzu bulduğumdan beri hergün yeni bir bilgi ediniyorum.Size çok teşekkür ederim, saygılarımla
iyi çalışmalar
Samet Yenen
Teşekkürler Samet Bey. Nazik yorumunuz için teşekkürlerimi sunarım. 😊
Sil