 |
| © Robert Frank |
Kompozisyon ile ilgili daha önceki derslerimi okuduysanız – "kompozisyon" hakkındaki düşüncelerimi biliyor olmalısınız. Bana göre, günün sonunda – kompozisyon herhangi bir şey olabilir. TDK'ye göre kompozisyon:
Kompozisyon: Ayrı ayrı parçaları bir araya getirerek bir bütün oluşturma biçimi ve işi.Sokak fotoğrafçılığı söz konusu olduğunda, bir fotoğraf oluşturmak için arka planda yakaladığımız her şeydir.
"Kompozisyon dersleri"nin ne yöne gittiğinden tam olarak emin değilim – yine de destekleriniz için teşekkürler. Akışına bırakalım — ve sıradaki konumuza geçelim:
Kentsel Manzaralar
Başlarken, şu soruya bir cevap verelim: "Kentsel manzara" ne demektir? Çevrim içi net bir tanım yoktur — ve herkes farklı şekilde yorumlar.
Bana göre, "kentsel manzara" öncelikle kentsel çevreye (yapay çevre) yoğunlaşan ve arka plana özneden çok vurgu yapılan bir fotoğraftır.
Elbette, bu sadece benim yorumum — dersimizde yıllar boyunca bazı sokak fotoğrafçılarının en iyi "kentsel manzara" çekimlerine bir göz atalım:
Robert Frank'ın Kentsel Manzaralarına Giriş
Daha önce Robert Frank ya da onun yeni ufuklar açan kitabını – The Americans'ı (Amerikalılar) – duymadıysanız, hakkında yazılan makalelere göz atabilirsiniz. Özetle, "Amerikalılar", muhtemelen 20. yüzyıl belgesel ve sokak fotoğrafçıları için en önemli fotoğraf kitabıdır.
İsviçrel bir fotoğrafçı olan Robert Frank, Amerika'ya seyahat etmiş ve 1950'lerin başlarından 1960'ların başlarına kadar fotoğraf çekmiştir. Fotoğraflarında Amerika'nın karanlık, acımasız ve iç karartıcı yanlarını fotoğraflamıştır. Ama aynı zamanda, bu fotoğraflar zarif, hoş şekilde dizilmiş ve fotoğrafların çekildiği dönem boyunca Amerika'nın "mekan hissini" gözler önüne sermiştir.
Frank, seyahati boyunca birçok insan fotoğrafı çekmiştir — ayrıca, çoğu fotoğrafında basit bir şekilde yapay çevreye (insansız) de odaklanmıştır.İşte bazı harika örnekler:
“Save Gas”
 |
| © Robert Frank |
Hafızamda yer alan fotoğraflardan biri olan ve Robert Frank'in boş bir benzin istasyonunun fotoğrafını çektiği bu fotoğrafta, çöl gibi görünen bu ortamda terk edilmiş gibi görünen gaz pompaları ile bu pompalar arasında, üstünde "Save Gas" yazan bir tabela görülmektedir.
Kasvetli ve iç karartıcı görünen fotoğrafta, fotoğrafın karanlık ruh hali ile gaz pompaları üzerindeki üç yapraklı yoncaların yan yana duruşu eğlenceli bir tezat oluşturmaktadır. Üç yapraklı yoncalar genellikle iyi şansın sembolü olan dört yapraklı yoncalara benzemektedir. Üç yapraklı yoncaları (topladıklarının dört yapraklı iyi şans getirenler olduklarını düşünen) toplayan çocukların yaşadıkları hayal kırıklığını biliyorsunuz. Burada da şanslı olmaya çok yakındık, ama olamadık.
Fotoğraf, genel bir çaresizlik duygusu taşıyorsa da umut yine var. Aynı zamanda "Gaz Tasarrufu", o dönemde tutumlu olmak isteyen Amerikalılarının zamanlarından kalma bir işarettir (Bu fotoğraf, Büyük Buhran'dan on yıl sonra fotoğraflanmıştır).
Aziz Francis Heykeli
 |
| © Robert Frank. St Francis, benzin istasyonu ve Belediye Binası, LA 1955 |
Bu fotoğraf, Robert Frank'in "Amerikalılar"ından bir başka unutulmaz imgedir. Dünyanın geri kalanına bakan — elinde bir haç tutan Aziz Francis heykelini görüyorsunuz. Güneşin doğuyor mu batıyor mu, emin değilim – ancak fotoğrafın ruh halini iki şekilde yorumlayabiliriz:
İlk olarak, Aziz Francis'i kıyamet günü habercisi gibi — kötü bir şey olarak yorumlayabilirsiniz. Amerikan halkının karşılaşacağı tüm karanlığa ve güçlüklere karşı bir haç taşıyor.
İkinci olarak, Aziz Francis'i bir umut ışığı olarak — gelecek iyi şeylerin habercisi olarak yorumlayabilirsiniz.
Covered Car, Long Beach, Kaliforniya, 1956
 |
| © Robert Frank. Covered Car, Long Beach, Kaliforniya, 1956 |
Gözde "kentsel manzara" fotoğraflarımdan birisi, Robert Frank'in "Amerikalılar" kitabında yer alan bu fotoğraftır. Arkadaki palmiye ağaçlarıyla, üzeri örtülü bu araba, "Güneşli güney Kaliforniya" hissi verecek bir şekilde, gerçekten ışıl ışıl parlamaktadır. İlk bakışta, çok eğlenceli ve güzel bir görüntü gibi duruyor.
Ama aynı zamanda, fotoğrafa biraz daha dikkatli baktığımda — ölümü hissettiriyor. Altında gizemli bir arabayı saklayan beyaz kumaşı gördüğümde, aklıma bir cinayetten sonra insanların üzerine örtülen beyaz bir örtü geliyor.
Bu, Frank'in fotoğraflarında sevdiğim şeydir — o gördüğünü çekmiş, yorumu ise izleyiciye bırakmıştır.
Road-side graveyard
 |
| © Robert Franck. Graveyard |
Franck'in "Amerikalılar"ında — yeniden meydana gelişin sembollerinden birisi de mezarlıklardır.
Bu fotoğrafta, otoyolun kenarında tahta parçalarından haç şeklinde derme-çatma bir şekilde yapılmış üç mezar görünmektedir. Mezarların arasında parlak güneş ışığı süzülmektedir. Sanki, Tanrı'nın ışığı gibi değil mi?
Tekrar, (her mezarlıkta olduğu gibi) karanlık ve kasvetli bir fotoğraftır — ama güneş ışığı, fotoğrafı umutlu hissettirmektedir.
Drive-in movie, Detroit 1955
 |
| © Robert Franck. Drive-in movide, Detroit 1955 |
Kentsel manzaralar ile ilgili sevdiğim bir şey, bir zaman diliminin ruhumu sosyal, ekonomik ve politik olarak gösterebilmeleri ve yakalayabilmeleridir.
Bu fotoğrafta, Detroit'te bir araç-sineması görüyorsunuz. 50'li yıllarda, yüzlerce araç-sineması bulunmaktaydı — çünkü çoğu Amerikalı sürekli hareket halindeydi ve araçlarına bağımlıydı. Yine de, bu bir nostaljik fotoğraftır — çünkü günümüzde araç-sinemalarını bulmak (eğer bir yerlerde var ise) çok zordur.
Üzerine düşündüğünüzde, bir araç-sineması garip bir kültürel eserdir. Her şeyden önce, genellikle bir filmi izlediğinizde — bu ortaklaşa bir olaydır. Bir sinema salonuna gidersiniz, tamamen yabancıların arasında oturursunuz ve gösterimdeki filmden eğlenmeye bakarsınız. Ancak, bir araç-sinemasında iseniz, aracın içinde yalnızsınızdır (belki bir arkadaşınızla) — çevreden tamamen izole olmuşsunuz demektir.
Günümüzde, gelişen dünya ile birlikte insanlar çok daha yalnızlaşmaya başlamıştır — filmleri evimizde, bilgisayarda ya da Netflix ile izlemeye başladık. Evet, zaman değişiyor.
Sanırım Frank'in tüm bu örneklerinden görebildiğimiz – çoğunda insan olmasa bile – izleyicilerde güçlü bir duygusal tepki uyandırabiliyorlar. Sokak fotoğrafçılığında her zaman insanlar olmalı mı, emin değilim — çünkü Frank'in örnekleri, yarattığımız insan yapımı ortamlarla toplum hakkında çok şey söyleyebilmemiz için güçlü bir örnek oluşturuyor.
Walker Evans'a Giriş
Robert Frank'in etkilendiği fotoğrafçılardan birisi, Amerikalı fotoğrafçı Walker Evans'tır. Evans, Amerika kentsel peyzajının 8 x 10 geniş formatlı fotoğraflarını çekmekle ünlüdür ve Lee Friedlander ve Diane Arbus gibi birçok önemli fotoğrafçıya ilham kaynağı olmuştur.
8 x 10 geniş formatlı kameralarla ile ilgili büyüleyici şeylerden birisi, dünyayı tepetaklak görmenizdir. Sadece bu da değil, büyüktür ve hantaldırlar – kameraya takılı büyük bir üçayağın çevresinde dolaşmanız gerekmektedir. Ayrıca, her çekiminiz sayılıdır.
Bu nedenle, geniş formatlı bir kamerayla çerçeveleme yaparken kesinlikle hassas davranmanız gerekir. Çoğu büyük formatlı fotoğrafçı, manzara fotoğrafı çekme eğilimindeydi, çübkü hareketli nesnelerin fotoğrafını çekmek zordu. Geniş formatlı bbir kamerayla portre çekimi yaparken, modelin hareketsiz olduğundan emin olmanız gerekirdi.
Walker Evans - Mezarlık, Bethlehem PA, 1935
 |
| © Walker Evans - Mezarlık, Betlehem PA, 1935 |
Walker Evans'ın bu harika fotoğrafında, 1930'lu yılların Pensilvanya kent manzarasına karşı bir mezarlığı görüyorsunuz. Fotoğraf görece uzun bir lensle çekilmiş – bunun sonucunda da ön plan ile arka plan arasında bir sıkışma meydana gelmiş. Her şey aynı düzlemde imiş gibi görünüyor.
Fotoğrafı yorumlarsak – endüstrinin, verimliliğin ve üretimin teşvik edildiği Amerika'nın endüstriyel pezajı ile din, inanç ve değerler (haç) arasında bir çatışma hissediyorum.
Amerika, çok güçlü dini temeller üzerine kurulmuştur – ve hala çok güçlü bir Hristiyan ülkedir. Fakat aynı zamanda, üretim, iş imkanları ve endüstrileri ile de gurur duyarlar. Ve büyük olasılıkla günün sonunda para ve iş zirvede yer almaktadır.
Fotoğrafı yorumlarsak – endüstrinin, verimliliğin ve üretimin teşvik edildiği Amerika'nın endüstriyel pezajı ile din, inanç ve değerler (haç) arasında bir çatışma hissediyorum.
Amerika, çok güçlü dini temeller üzerine kurulmuştur – ve hala çok güçlü bir Hristiyan ülkedir. Fakat aynı zamanda, üretim, iş imkanları ve endüstrileri ile de gurur duyarlar. Ve büyük olasılıkla günün sonunda para ve iş zirvede yer almaktadır.
Barber Shop. Atlanta, Georgia. Mart 1936
 |
| © Walker Evans, Berber Dükkanı. Atlanta, Georgia. Mart 1936 |
Bu fotoğrafta, Evans "Amerikan Fotoğrafları" için Güney'e yolculuk yapmış ve Afrikan-Amerikan berber dükkanının fotoğrafını çekmiş. Bu fotoğraf zengin detaylarla doludur, çünkü 8 x 10 formatlı bir kamera ile çekilmiştir — ve eğer gerçek çözünürlükte bir baskı yapsaydınız, duvardaki gazetenin üzerindeki yazıları bile okuyabilirdiniz. Detaylar, gözler için bir görsel şölen niteliğindedir — ve gözlerimiz, ilgi çekici noktaları bulmak için etrafı taramaktadır.
Evans'ın fotoğrafı çektiği zamanlarda Amerika'da siyahla ile beyazlar arasında bir ayrım vardı. Evans'ın fotoğrafladığı berber yaşam ve kültür dolu olsa da – bitik ve gergin bir his hissedilmektedir. Ayrılmış çeşmeleri, bekleme odalarını ve okulları düşünüyorum da — bir beyaz berberi dükkanına göre bu berber dükkanının koşullarının zayıflığını tahayyül bile edemiyorum.
Bence, fotoğrafta hafif bir uğursuzluk hissi de var. Sandalyeler pek ilgi çekici görünmüyor. Neredeyse, bir idam sandalyesi gibi görünüyor. Sırtlık kısımları, aşırı kullanımdan dolayı yıpranmış ve yıpranma nedeniyle eskimiş görünüyor, deri de olması gerektiği gibi yağlı ve pürüzsüz değil. Dürüst olmak gerekirse, esirleri bağlamak için kullanılan deri kayışları anımsatıyor.
Evans'ın bu fotoğrafı çekerken tüm bu ırksal ve sosyal niyetleri hesapladığından emin değilim. Muhtemelen ilginç bir berber dükkanı gördü, kamerasını üçayağa bağladı ve fotoğrafı çekti. Fotoğrafın çekildiği tarih ile sosyal-tarihsel bağlamda neler hissettirdiğini tekrar tekrar düşününce — çok daha derin ve kişisel bir anlam hissediyorum.
Lee Friedlander'a Giriş
Lee Friedlander, hayranı olduğum ve bloğumda adından sık sık bahsettiğim bir fotoğrafçıdır. O, nüktedan ve espritüel bir fotoğrafçıdır ve kompozisyon ve çerçeveleme konusunda güçlü bir göze sahiptir. Kentsel manzara fotoğrafı çeken en başarılı Amerikan fotoğrafçılardan birisidir ve en sıkıcı ve sıradan yerleri bile sıra dışı bir hale getirebilecek yetenektedir.
Knoxville, Tennessee. 1971
 |
| © Lee Friedlander. Knoxville, Tennessee 1971 |
Friedlander ile ilgili harika şeylerden birisi, en sıradan yerlerin bile sıra dışı fotoğraflarını çekebilmesiydi.
Birçok insanın kenar mahallelerde yaşadığını biliyorum – buralarda çok fazla insan sokaklarda gezmez. Etrafta yürüyen herhangi biri olmasa da – yine de birçok harika fotoğraf çekebilirsiniz.
Bu fotoğraf kesinlikle harikadır. Son derece basit ve harika geometrik şekillerle doludur. Çerçevenin ortasındaki tabeladaki üçgeni, çerçevenin altındaki gölgedeki üçgeni, çerçevenin sağındaki ve solundaki ağaçlardaki üçgenleri, çerçevenin ortasındaki evin çatısındaki üçgeni görebilirsiniz:
 |
| 1. Şekil: Çekimdeki tüm üçgenlere dikkat edin. |
Ve elbette, çekimi mükemmel bir hale getiren, çerçevenin tepesindeki üç küçük buluttur ve bu bulut üçgen tabelanın üzerinde mükemmel bir şekilde çerçevelenmiştir. Bir dondurma külahı gibi bir görüntü ortaya çıkmıştır:
 |
| 2. Şekil: Friedlander'in dondurma konisi şeklinde yaptığı şaka. |
Friedlander'dan öğrenebileceğimiz bir ders, keskin bir göze sahip olmanın ve kamerayı çevremizdeki küçük inceliklere çevirmenin büyük ve unutulmaz sonuçlar ortaya çıkaracağıdır.
Kentucky, 1977
 |
| © Lee Friedlander. Kentucky, 1977 |
Friedlander'dan bir diğer gerçeküstü ve garip kentsel manzara fotoğrafında, Kentucky'de hiçbir şeyin ortasında görünen bir fotoğraf görülmektedir. Girişte bir tabelada: gururla ve kalın harflerle "GİRİŞ" yazmaktadır. Etrafında neon ışıklar ekli olduğu görülüyor — belli ki gece saatlerinde yanmaktalar.
Peki ama, bu giriş sizi nereye götürmektedir? Görülebildiği üzere — hiçbir yere. Sadece çorak, kuru, sıcak, kurak ve hayat belirtisi göstermeyen topraklara.
Simon Kossoff'a Giriş
Eserlerini hayranlıkla izlediğim bir çağdaş sokak fotoğrafçısı, Burn My Eye'dan Simon Kossoff'tur. Onun çektiği fotoğraflar parlak ve renklidir – ayrıca hiciv ve eleştiri doludur.
Jesus is Watching You
 |
| © Simon Kossoff |
Etkili bir kentsel manzara fotoğrafı çekmek için tabelalara ve yan yana duran nesnelere bakabilirsiniz.
Örneğin, Simon Kossoff'un bu fotoğrafı, fotoğrafı görüş ve çerçeveleme açısından mükemmeldir. Fotoğraf, hiçbir şeyin ortasında bir durakta çekilmiş gibi, ve tabelada "İsa sizi izliyor" yazılı. Arkadaki tabelada ise "YETİŞKİN VİDEOLARI" yazıyor. İsa sizi yetişkin videoları satan mağazaya gitmekten men mi ediyor? Gitmeye devam ederseniz, İsa'nın sizin her hareketinizi takip edeceğini ve cezalandırılmanız gerekeceğini düşünebilirsiniz.
Car Frame
 |
| © Simon Kossoff |
Simon'ın en tanınmış fotoğraflarından birinde, yeşil çimler üzerinde uzanan ve güzel ve mavi gökyüzüne bakan bir adam görüyorsunuz. Fotoğrafın gerçeküstü görüntüsü, Simon'ın bu fotoğrafı arabasının içinden çekmesinden gelmektedir.Arabanın camı, adamı mükemmel bir şekilde çerçevelemektedir.
Simon'ın kasıtlı olarak araba içinden çekim yaptığı, bu şekilde arka plandaki güneşli manzaradaki pozlamanın telafi edildiği anlaşılıyor. Bu çekim, Friedlander'in benzer "America by Car" serisindeki bir fotoğrafı anımsatıyor:
 |
| © Lee Friedlander. Nebraska, 1999 |
Stephen Shore'a Giriş
Stephen Shore, renkli çekim yapan Amerikalı çağdaş fotoğrafçılardan ve aynı zamanda renk öncülerinden birisidir.
Ufuk açıcı iki fotoğraf kitabı hazırladı – ilki, Amerika boyunca gerçekleştirdiği "çekimleri" içeren "American Surfaces". Bunları genellikle bir 35mm kamera ile gerçekleştirmiştir.
İkinci kitabı, 8 x 10 kamera ile ve daha çok kentsel manzaraların fotoğrafını çektiği gezisinden fotoğrafları içeren "Uncommon Places" isimli kitaptır.
Aşağıda, hoşuma giden iki fotoğrafı paylaşacağım:
Road stop
 |
| © Stephen Shore |
İlk fotoğraf, "Americana" çığlıkları atan harika bir görüntüdür. Amerika'da bir otoyol kenarında tipik bir dinlenme tesisi görüyorsunuz. Birçok Amerikalının yoldayken hızlı bir şekilde konakladığı bu tür duraklar yer görülebilmektedir.
Çerçevede sizi yönlendiren ve farklı şekil ve renklerde çeşitli retro görünümlü arabalar görüyorsunuz. Shore, aynı zamanda yüksek bir açıdan çekim yapmış ve ön plandan arka plana kadar net bir görüntü elde etmiş. Çekimde, arka plandaki tabelaların (Sambos, TIRES) çerçeveyi güzel bir şekilde doldurmasını da beğeniyorum.
Mountain sign
 |
| © Stephen Shore |
Stephen Shore tarafından yapılan bu çekimde, bir tabelada görkemli karlı bir dağ ile bir gölün gerçeküstü görüntüsünü görüyorsunuz. Garip olan, bu reklam panosunun kuru ve kurak görünen bir yerin ortasında olmasıdır. Sadece bu da değil, bu tabela, çerçevenin bir parçası gibi, tıpkı "fotoşoplanmış" ya da "kopyalanıp-yapıştırılmış" gibi görünüyor.
Joel Sternfeld'e Giriş
Joel Sternfeld, yolculuğu sırasında 8 x 10 kamerası ile Amerika'yı fotoğraflamıştır.
Pumpkins and fire
 |
| © Joel Sternfeld. 1978, McLean, Virginia |
Bu fotoğrafta, ön planda bazıları patlamış, bazıları sağlam bir dizi bal kabağı görüyorsunuz. Fotoğrafta, yaklaşan bir kıyametin uğursuzluğu hissedilmektedir. Daha sonra, arka plandaki tuhaf şeyi görüyorsunuz (arka plandaki turuncu şey).
Çekimin ardındaki gerçek hikaye nedir? Bir izleyici olarak bilemiyoruz — her şey çok garip ve yersiz görünüyor. Duyduklarıma göre, yangın gerçek değil, itfaiye erlerinin uygulayacağı bir kurguydu.. Bu hikayeden %100 emin değilim — ancak yine de şaşırtıcı bir görüntü.
Elephant in road
 |
| © Joel Sternfeld |
Jorn Sternfeld'den bir diğer etkileyici görüntü, yolun ortasında yığılan bir fil görülmektedir. Bu kare ile çok sık karşılaşamazsınız — ve Sternfeld onu başarılı bir şekilde yakaladı. İnsanlar, arabalar ve bu büyük hayvan arasındaki etkileşimi görebiliyorsunuz – neler olacağını anlamaya çalışıyorum. Garip ve rahatsız edici bir manzara.
Benim Çektiğim Bazı Kentsel Manzaralar
Bir süredir kentsel manzaralardan çok etkilendim — ve Amerika'da (Michigan'dan Kaliforniya'ya) yolculuğum sırasında bazı görüntüler elde ettim:
 |
| Pittsburgh. 2013 |
 |
| Ann Arbor, Micchigan. 2013 |
 |
| Lansing, Michigan. 2013 |
 |
| Indianapolis. 2013 |
Kentsel manzaraları fotoğraflarken kullanabileceğiniz bazı ipuçları:
1. Kompozisyon üzerine odaklanmak
 |
| © Walker Evans - Mezarlık, Bethlehem PA, 1935 |
Bu kulağa gayet açık gelebilir, ancak eğer bir kentsel manzara fotoğrafı çekiyorsanız, insanları fotoğraflamak için endişelenmenize gerek yok — acele etmeyin. Farklı açı ve bakış açılarından birçok fotoğraf çekin. Kompozisyonu kamera ile çekim yaparken oluşturmaya çalışın. Tüm ilgi noktaları ile çerçeveyi doldurmaya çalışın.
2. Yan yana duran ilginç nesneler için etrafa bakın
 |
| Simon Kossoff |
Kentsel manzaraların fotoğraflarını çekmek için ilgi çekici tabelaları kullanmak yetmez — arka planda birbiri ile beraber çalışan unsurları bir arada yakalamalısınız.
3. Işığa dikkat edin
 |
| © Robert Franck |
Işığı kullanarak bir kentsel manzara fotoğrafını var edebilir ya da yok edebilirsiniz. Işığın iyi olduğu saatlerde (gün doğumu ve batımı) çekim yapmaya çalışın: böylece fark yaratacak ve çekimlerinizi daha samimi hale getirecek fotoğraflar elde edeceksiniz.
4. Bir çerçeve bulun
 |
| © Simon Kossoff |
Kentsel bir manzara fotoğraflamanın ilginç bir yolu da çerçevelerdir. Çerçeve içinde odaklanmayı kolaylaştırmak için çerçeve içinde çerçeve oluşturabilirsiniz.
5. Alakasız nesneleri arayın
 |
| Pittsburgh, 2013 |
Pittsburgh'da, bir otopark kenarında terk edilmiş bu soda/kahve makinelerini gördüm. Makineler kişilik dolu gibi görünüyordu — ama oldukça üzgündüler. Alakasız gibi görünen ve makinelerle yerleşim birimi arasındaki yan yana duruştan hoşlanmıştım.
Sonuç
Sokak fotoğrafları çekerken, sadece insan fotoğrafı çekmek gibi bir düşünceyle kendimizi sınırlamamamız gerektiğini düşünüyorum. Çevremizdeki kent manzarasını da çekmeye özen göstermeliyiz. Kent manzaralarının fotoğraflarını çekmenin en güzel yanlarından biri, sürekli olarak değişmek ve gelişmektir.
Kompozisyon hakkında daha fazla bilgi edinin
Aşağıda, sokak fotoğrafçılığı ve kompozisyon yazı dizisindeki tüm makaleler yer almaktadır:
Bu makaledeki tüm fotoğrafların telifi kendi sahiplerine aittir.
Bu makaledeki tüm fotoğrafların telifi kendi sahiplerine aittir.
© Eric Kim
Yorum Gönder
Makalemizle ilgili düşüncelerinizi yorum olarak paylaşabilirsiniz. Yorum yapmak için kayıt olmanız gerekmemektedir.